Chleby

Uwielbiamy wypieki jak ciasta, czy gofry, jednak podstawą żywienia jest chleb. Sprawia on, że czujemy się dobrze, dlatego już od rana zjadamy kanapki czy chleb w jajku. Co ciekawe, chleb można upiec samemu, dzięki czemu mamy kontrolę nad jego składem. Mając dobry przepis możemy zrobić chleb według naszego upodobania, na przykład chleb z dodatkami, chleb ziołowy, bezglutenowy, czy chleb z garnka.

Jak ważny jest dla nas powszedni chleb

Chleb na świecie

Chlebem nazywamy duże placki z mąki i wody, o wytrawnym smaku, które kiedyś rwało się na kawałki, a obecnie kroi się nożem na kromki. Co ciekawe, do robienia kanapek mogą służyć także gofry bąbelkowe, jednak nie są one chlebem.

Chleb towarzyszy człowiekowi od czasu, gdy nauczył się łączyć mąkę z wodą. Zaczęto go robić już około 10 - 11 tysięcy lat temu. W różnych kulturach wymyślono różne rodzaje chleba czy też mącznych placków jadanych jako chleb. W dawnych wiekach chleb był płaski. Łamano go na kawałki i jadano jako dodatek do potraw. Dziś, w niektórych kulturach występują podobne chleby, jak bliskowschodni chlebek pita, czy indyjski chlebek naan. Chlebki tego rodzaju służyły do maczania w zupie czy oliwie oraz do wycierania talerza z oliwy czy sosu. Chlebki tego rodzaju są nadal bardzo popularne w diecie śródziemnomorskiej i bliskowschodniej.

Bardziej pulchne były chleby z garnka pieczone w czasach rzymskich. Chleb pieczono pod glinianym garnkiem obsypanym popiołem z paleniska. Taki chleb nie brudził się w odróżnieniu od tego pieczonego na gorących kamieniach. Starożytni Egipcjanie wynaleźli zakwas, dzięki któremu chleb był bardziej pulchny i miał gąbczastą strukturę. Obecnie rzadko spotyka się w sprzedaży chleb na zakwasie, najczęściej jest to pieczywo na drożdżach, które ułatwiają proces produkcji.

Wypiek chleba pszennego powstał w kulturze żyznego półksiężyca i stąd stał się podstawą żywienia w Europie, na Bliskim Wschodzie, w południowej Azji i północnej Afryce. W Ameryce wypiekano pieczywo z kukurydzy, zaś chleb  przywieźli tam Europejczycy. W Chinach i na Dalekim Wschodzie chleba się nie jada, lecz podstawą wyżywienia jest ryż i makarony.

Dlaczego chleb jest podstawowym pożywieniem człowieka

Chleb od zarania dziejów stanowi podstawę wyżywienia człowieka. Zaczęło się to od zjadania nasion trawy, którą w końcu ludzie nauczyli się uprawiać. Nauczyli się także łączyć utarte nasiona trawy z wodą i wypiekać je na gorących kamieniach.

Większość ludzi w naszej kulturze po prostu uwielbia chleb. Rzadko się zdarza osoba, która chleba nie lubi. Chleb, szczególnie pszenny, stanowi dla człowieka rodzaj comfort food, czyli jedzenia, po którym czujemy się dobrze. Chleb działa jako rodzaj zdrowego narkotyku. Powoduje wzrost poziomu tryptofanu w mózgu, a następnie serotoniny i dopaminy. Po zjedzeniu chleba czujemy sytość i zadowolenie, a potem także błogość i euforię. Mamy poczucie, że otrzymaliśmy nagrodę.

Większość ludzi lubi zapach chleba. Obecnie, niestety, rzadko możemy poczuć zapach prawdziwej piekarni, gdzie piecze się świeży chleb. Jednak zapach ten sprawia, że odczuwamy od razu chęć zjedzenia chleba. To wszystko dzieje się dlatego, że węglowodany, z których składa się chleb, są niezbędne dla naszego organizmu. Obecne problemy z otyłością, wynikają z nadmiaru pożywienia i tego, że zaburzamy proporcje między ilością zjadanych produktów mącznych, a warzyw i owoców.

Chleb jest po prostu potrawą wygodną, która ma wiele zastosowań. Na śniadanie jadamy popularny chleb w jajku, czyli tosty francuskie, różnego rodzaju kanapki na słono czy na słodko. Kanapki na słodko są równie pyszne jak gofry, a przy tym nie tak tuczące.

Rodzaje chleba

Na rynku dostępne są różne rodzaje pieczywa, które różnią się kształtem, rodzajem mąki i sposobem pieczenia.

Ze względu na sposób pieczenia wyróżniamy:

• chleb przaśny, czyli po prostu placki, czy też podpłomyki z mąki i wody. Ludzie jedli taki chleb  dopóki nie wynaleźli zakwasu. Obecnie najbardziej znany chleb przaśny występuje w postaci macy, czyli chleba jadanego w kulturze żydowskiej.
• chleb na zakwasie, do którego używa się sfermentowanej mąki, czyli bakterii, które powodują wzrastanie chleba. Chleb na zakwasie robi się głównie z mąki żytniej.
• chleb na drożdżach, który rośnie dzięki drożdżom. Jest to najbardziej popularne obecnie pieczywo, gdyż drożdże pozwalają na szybszy proces produkcji. Ponadto pieczywo można robić z różnych rodzajów mąki.

Według grubości przemiału pieczywo dzielimy na:

• razowe, czyli upieczone z mąki razowej, gdzie ziarna były mielone tylko jeden raz i zawierają otręby. Jest to ciemny chleb gruboziarnisty.
• jasne, czyli wypieczone z mąki białej, oczyszczonej i drobno zmielonej. Wypieki są bardziej delikatne, lecz zawierają mniej wartości odżywczych.

Osoby dbające o zdrowie, często wybierają chleb ciemny. Warto jednak wiedzieć, że nie każdy chleb w ciemnym kolorze został zrobiony z mąki pełnoziarniste. Niekoniecznie jest to prawdziwe pieczywo razowe, gdyż brązowy kolor chleba może wynikać ze stosowania barwników lub zabarwiających dodatków.

Chleb dzielimy również na rodzaje zgodnie z rodzajem mąki, z której został upieczony. Mamy chleb pszenny, żytni, orkiszowy, czy też chleb z mieszkanek mąki. Ponadto wyróżniamy chleb wieloziarnisty, który może być zrobiony z różnych rodzajów mąki, lecz posiada dodatek wszelkiego rodzaju ziaren. Osobnym rodzajem jest chleb tostowy pokrojony na idealnie kwadratowe kromki, który idealnie nadaje się do opiekania w opiekaczu.

Czy można samodzielnie upiec chleb w domu

Przepis na chlebek na zakwasie

Nie trzeba nikogo przekonywać, że pieczywo gotowe zawiera wiele sztucznych dodatków, jak konserwanty, spulchniacze itp. Dlatego też wiele osób wybiera samodzielny wypiek chleba, zwłaszcza że przepis na własnoręcznie upieczony chleb wcale nie jest trudny.

Zakwas, czyli bakterie mlekowe, jest naturalną substancją spulchniającą. Ponadto bakterie mlekowe w zakwasie rozkładają kwas fitynowy znajdujący się w cząsteczkach mąki razowej i sprawiają, że znajdujące się w niej składniki mineralne są lepiej wchłaniane.

Na zakwasie pieczemy chleb żytnie lub chleb z mieszanki mąki. Aby upiec chleb na zakwasie należy zrobić zakwas, czyli poddać mąkę fermentacji. Wystarczy w tym celu zmieszać mąkę żytnią z wodą i odstawić w ciepłe miejsce, gdzie nastąpi zakwaszenie mąki. Proces ten nie jest jednak bezproblemowy, gdyż zakwaszenie do chleba trzeba umiejętnie dokarmiać, aby się nie zepsuło.

Zakwaszenie do chleba robi się tradycyjnie z mąki żytniej, choć istnieje też możliwość zrobienia go z mąki pszennej. Aby utrzymać przy życiu bakterie, tak aby zakwas do chleba był aktywny, należy go trzymać w lodówce i regularnie dokarmiać. Jego żywotność sprawdzamy poprzez jego wygląd i zapach. Jeśli zakwaszenie do chleba pachnie jabłkami lub lekko octowo, oznacza to, że zakwas jest aktywny. Jeśli brzydko pachnie oznacza, że się zepsuł.

Pieczenie chleba na zakwasie odbywa się dwuetapowo. Na początek warto wybrać łatwy przepis, aby się nie zniechęcić jeśli coś nie wyjdzie. Zakwas wyjmujemy z lodówki, dokarmiamy mąką żytnią i odstawiamy do wyrośnięcia na kilka godzin. Następnie odkładamy część zakwasu do lodówki na następny chleb. Do reszty dodajemy sól, mąkę i wodę i wyrabiamy ciasto, które znowu odstawiamy do wyrośnięcia. Pieczemy w temperaturze 200 stopni, którą po 20 minutach zmniejszamy do 190 stopni.

Jak upiec chleb na drożdżach

O ile na zakwasie pieczemy chleb żytni, to na drożdżach możemy upiec chleb z dowolnej mąki. Do wypieku chleba na drożdżach wystarczą drożdże świeże lub drożdże suszone instant. W przypadku drożdży świeżych należy zrobić zaczyn i poczekać aż trochę wzrośnie. Natomiast drożdże instant po prostu mieszamy z pozostałymi składnikami. Następnie łączymy zaczyn z mąką i solą, wyrabiamy i zostawiamy do wyrośnięcia.

Na drożdżach robimy różne rodzaje chleba, jak chleb pszenny, orkiszowy, czy też z mieszanki różnych rodzajów mąki. Z dodatkiem ziół stworzymy chlebek ziołowy.  Tą metodą pieczemy także chleb z garnka, czyli w naczyniu żarodopornym z pokrywką lub w garnku żeliwnym.

Łatwy przepis na inne rodzaje chleba - chlebek naan, czy chleb bezglutenowy

Przepisów na chleb jest dużo, tak że możemy wybrać taki jaki nam odpowiada smakowo czy dietetycznie. Osoby na diecie bezglutenowej nie muszą rezygnować z chleba. Chleb bezglutenowy upieczemy z mieszanki mąki kukurydzianej, gryczanej i ryżowej.

Obecnie modny staje się przepis na odrywany chlebek ziołowy, który świetnie pasuje do sałatek. Chlebek taki jest szczególnie lubiany przez dzieci. Chlebek ziołowy przygotowujemy na bazie chleba na drożdżach z dodatkiem czosnku, cebuli i ulubionych ziół. Cała tajemnica polega na rozwałkowaniu ciasta na długie paski, które następnie składa się w harmonijkę i umieszcza w kreskówce.

Chlebek naan stanowi rodzaj podpłomyków, charakterystycznych dla kuchni indyjskiej. Nie piecze się go w piekarniku, lecz smaży na patelni.  Ciasto na chlebek naan najprościej jest zrobić z mąki, drożdży i jogurtu, które zagniatamy, dzielimy na porcje i rozwałkowujemy.