Dania jednogarnkowe

Dania jednogarnkowe - przepisy, które każdemu przypadną do gustu

Nie masz czasu i chcesz przygotować łatwe danie na szybko? Pomyśl o daniu jednogarnkowym, które jest nie tylko smaczne, lecz także proste i łatwe do zrobienia. Praktycznie nie może się nie udać. Wystarczy udusić mięso z warzywami i ziemniakami lub kaszą. Danie to daje ogromne pole do popisu, gdyż można je dowolnie modyfikować, dodając różne warzywa i własne kompozycje przypraw. Dowiedz się, jaka była historia dań eintopf i poznaj dania jednogarnkowe świata.

Kto wymyślił dania jednogarnkowe

Skąd się wziął pomysł na danie jednogarnkowe

Danie jednogarnkowe, jak sama nazwa wskazuje, przygotowuje się w jednym garnku, gdzie gotowane są wszystkie składniki na raz. Popularnie danie to nosi z niemiecka nazwę “eintopf”. Stanowi ono rodzaj zupy lub mięsa w sosie własnym. Składniki muszą być tak dobrane, aby nie rozgotowały się i razem komponowały smaczne danie. Potrawy jednogarnkowe często zastępują obiad, dlatego też są najczęściej mięsne, aby były odpowiednio sycące. Eintopf zawiera białka i węglowodany, aby był sycący.

Historia tego dania jest tak stara jak ludzkość. Prawdopodobnie, obok zupy, było to pierwsze danie jakie kiedykolwiek wymyślono. Potrawy tego rodzaju przyrządzano w warunkach wiejskich, często na powietrzu, w kociołku zawieszonym nad ogniskiem. Pomysł na danie jednogarnkowe powstał już wśród wędrownych ludów pierwotnych, kiedy zaczęto wytwarzać pierwsze garnki metalowe przydatne do gotowania mięsa. Obiady jednogarnkowe charakteryzują się tym, że są łatwe i szybkie. Koczownicy gotowali jedno danie w kociołku i wymyślili przepisy, tak aby danie było nie tylko pożywne, ale także smaczne. Często był to jedyny posiłek w ciągu dnia, dlatego też musiał być sycący. Dodawano więc kaszę, mięso czy ryby.

Jak przygotowywano dania jednogarnkowe w dawnych czasach i jak się je robi obecnie

Przygotowywanie potraw jednogarnkowych na obiad było szczególnie praktyczne na wsi. Nie tylko dlatego, że są one łatwe i szybkie do zrobienia, lecz głównie dlatego że można je ugotować w trudnych warunkach i łatwo przenosić. Obiady jednogarnkowe gotowali sobie pasterze przebywający wiele dni na pastwiskach, czy też myśliwi w lesie. Dania takie zanoszono ludziom pracującym w polu. Kiedyś ludzie mieli znacznie więcej pracy, dlatego też obiady jednogarnkowe gotowano wtedy, gdy nie było czasu, na przykład gdy robiono pranie lub podczas żniw.

Co ciekawe przepisy na dania jednogarnkowe są często mocno pikantne, jak węgierski gulasz czy gruziński czaszuszuli. Tradycja sięga dawnych czasów koczowniczych, kiedy to posiłek gotowano z tego co było, zaś mięso nie zawsze było świeże. Ostre przyprawy zabijały smak nieświeżego mięsa. Aby złagodzić ostry smak eintopf zagryza się chlebem, który daje dodatkowe kalorie.

Nazwa “eintopf” upowszechniła się, gdyż w III Rzeszy, w czasie narodowego socjalizmu, propagowano ograniczenie obfitych, niedzielnych obiadów i zastąpienie ich tanim eintopfem. Starano się wprowadzić obyczaj, aby w jedną niedzielę w miesiącu zjeść tani obiad jednogarnkowy, zaś zaoszczędzone pieniądze wpłacić na państwowy fundusz dla biednych.

Niegdyś do żeliwnego kociołka wrzucano wszystkie składniki i gotowano razem. Składniki trzeba tak dobrać, aby się nie rozgotowały. Trudno jest zrobić danie jednogarnkowe z dodatkiem ryżu, kaszy gryczanej czy makaronu, które rozgotują się przy długim gotowaniu. Dlatego przepisy wykorzystują głównie pęczak, który gotuje się razem z pozostałymi składnikami. Obecnie potrawy typu gulaszu, często jada się jako dodatek do ziemniaków, makaronu lub ryżu, które gotuje się osobno. Dziś dania jednogarnkowe przygotowuje się zarówno w garnku jak i na patelni lub w woku.

Dania jednogarnkowe w kuchni polskiej

W Polsce, do dziś, w wielu regionach przygotowuje się tradycyjne dania z myśliwskiego kociołka. Niektóre przepisy przywędrowały do Polski wraz z ludami, które się tu osiedlały, na przykład w czasie najazdów tatarskich. Potrawy noszą różne nazwy w zależności od regionu. Przepisy obejmowały takie składniki, jak: ziemniaki, warzywa i słoninę. Później zostały urozmaicone o dodatek kiełbasy i boczku. Potrawę gotowano w specjalnym garnku żeliwnym na nóżkach, który ustawiano na ognisku. Na wierzchy kładziono liście kapusty, zaś pokrywę garnka przykręcano śrubami.

W Polsce dania jednogarnkowe nie są zbyt popularne. Poza daniami regionalnymi, jak chłopski garnek czy tradycyjny bigos, nie ma klasycznego przepisu na typowo polski eintopf. Najpopularniejsze potrawy jednogarnkowe na obiad, jak gulasz, leczo czy rizotto, przywędrowały do nas z innych krajów. Polski pomysł na danie jednogarnkowe stanowi strogonow i fasolka po bretońsku.

Mniej popularną potrawą jest regionalny forszmak, czyli zapiekanka ziemniaczana z mięsem lub śledziami, prawdopodobnie wywodząca się z kuchni żydowskiej. W Polsce bardziej znany jest tzw. forszmak lubelski, czyli rodzaj gulaszu. Forszmak przygotowuje się bardzo podobnie jak mięsne leczo, lecz dodaje się też kiszone ogórki.

Eintopf to typowe danie na obiad. Obiady jednogarnkowe, jako danie proste i codzienne, przeważnie nie są serwowane na święta. Wyjątkiem jest tradycyjny bigos, który często staje się daniem świątecznym.

Najlepsze dania jednogarnkowe świata

Dania jednogarnkowe występują w wielu kuchniach świata, lecz głównie tam, gdzie istniała kultura pasterska . Nie wszystkie gotuje się tak jak klasyczne danie jednogarnkowe, czyli wrzucając do garnka wszystkie składniki razem. Najlepsze i najbardziej popularne dania w typie eintopf, to:

• niemiecki eintopf z różnych składników,
• francuskie ratatouille z warzyw oraz ragout,
• hiszpańska paella,
• węgierski gulasz i leczo,
• bułgarska kawarma,
• bałkański giuwecz,
• włoskie risotto,
• tatarskie azu popularne na Ukrainie z wołowiny, cebuli i ogórków kiszonych,
• bawarski, austriacki i słoweński ričet, będący gęstą zupą z kaszy jęczmiennej, fasoli, ziemniaków i różnych warzyw,
• gruziński ostry gulasz mięsny czaszuszuli,
• polski bigos.

Eintopf to typowe mięsne danie niemieckie, szybkie do zrobienia, kiedy nie ma czasu. Nie ma określonych składników, gdyż elementem sycącym mogą być ziemniaki lub kasza.

Szybkie danie jednogarnkowe są szczególnie popularne w krajach górskich. W Gruzji jada się ostre danie mięsne o nazwie czaszuszuli, które dusi się w kociołku i podaje z chlebkiem pita. W gruzińskiej Megreli podaje się gęstą zupę charczo, która zawiera mięso wołowe, ryż, cebulę, paprykę i lokalne przyprawy. Charczo je się z lokalnym chlebem. Wegetariańską wersją jest lobio, przyrządzone z czerwonej fasoli oraz adżapsandali z bakłażana.

Z dań jednogarnkowych słyną kraje bałkańskie, gdzie istnieje wiekowa tradycja wypasu stad, kiedy to pasterze długo przebywają na pastwiskach i muszą gotować sobie proste dania na kociołku zawieszonym nad ogniskiem. Na Węgrzech tradycyjnym daniem narodowym jest gulasz z obsmażanego mięsa z cebulą i na słoninie. Paprykę zaczęto dodawać później. Na Węgrzech istnieje wiele odmian tego dania, w zależności od rodzaju dodanego mięsa. Węgrzy stworzyli również dania pokrewne jak zupa gulaszowa. Tokań robi się z mięsa pokrojonego w wąskie paski, grzybów, pomidorów i papryki. Paprykarz tym różni się od gulaszu, że jest przyprawiony śmietaną.

Węgierskim daniem jest popularne leczo, które w klasycznej wersji węgierskiej składa się z papryki, pomidorów i słoniny. Co ciekawe papryka nie jest warzywem węgierskim. Pochodzi z Ameryki i została przywieziona z nowego świata przez Kolumba. Uprawa papryki wymaga ciepłego klimatu i w Polsce się nie udaje. Dlatego też uprawiana jest głównie w Europie Południowej, czyli w Bułgarii, Rumunii, na Węgrzech oraz we Włoszech i Francji.

Francuskie danie ratatouille składa się z bukietu warzyw. Nie jest to jednak szybkie danie jednogarnkowe, gdyż warzywa obsmaża się oddzielnie, a następnie łączy w jednym garnku i dusi około 40 minut. We Francji ratatouille może być oddzielną potrawą lub dodatkiem do mięsa. Klasycznym francuskim rodzajem dania jednogarnkowego jest ragout występujący w wersji ciemnej i jasnej w zależności od rodzaju sosu. Ragout stanowi mięsną potrawę z warzywami, duszoną w wywarze mięsnym lub rybnym i zagęszczoną zasmażką.

Rodzajem dania jednogarnkowego jest także włoskie risotto, które przygotowuje się na bazie ryżu. Tradycyjnie podsmażamy cebulę i ryż na patelni i zalewamy winem. Gdy wino się wchłonie, zalewamy ryż bulionem cały czas mieszając. Gdy ryż jest prawie gotowy dodajemy utarty ser dojrzewający.

Hiszpańskim narodowym daniem jednogarnkowym jest paella, gotowana na bazie ryżu. Jego nazwa pochodzi z łaciny, czyli być może było to danie sięgające czasów rzymskich. Paella jest głównie daniem wegetariańskim przygotowanym przez podsmażenie różnych warzyw, do których na koniec dodaje się ryż. Używa się przy tym średnioziarnistego ryżu, który się nie rozgotowuje. Co ciekawe paellę, zdejmuje się z ognia, czeka aż ostygnie i je prosto z patelni, na której była przygotowywana. Istnieje ogromna ilość wersji paelli, także z mięsem czy owocami morza. Co ciekawe ryż dotarł do Europy wraz z podbojami Aleksandra Wielkiego, kiedy to został spopularyzowany w basenie Morza Śródziemnego. Jego uprawa miała miejsce na terenach Afryki północnej, w Egipcie, Syrii i Grecji. W Europie zachodniej ryż spopularyzował się dopiero w średniowieczu, głównie na półwyspie Iberyjskim, gdzie dotarł z Algierii.

Najbardziej popularne dania jednogarnkowe

Klasyczne dania jednogarnkowe najbardziej popularne w Polsce

Najlepsze przepisy na danie jednogarnkowe to oczywiście leczo i gulasz. Danie jednogarnkowe są tak uniwersalne, że można je zrobić w sposób tradycyjny, który wymaga sporo czasu na obieranie i krojenie wielu warzyw. Dania te można jednak tak zmodyfikować, że powstają przepisy na szybkie danie, które możemy zrobić, gdy nie mamy czasu.

Leczo może stanowić danie samo w sobie, lub być dodatkiem do ryżu czy makaronu. Leczo tradycyjne, z dużą ilością papryki słodkiej i ostrej, pochodzi z Węgier, zaś upowszechniło się głównie w Europie środkowej oraz w Izraelu. W Polsce leczo robi się głównie w postaci wegetariańskiej, bez mięsa, lub z kiełbasą. Natomiast tradycyjną potrawą mięsną jest gulasz.

Leczo nie musi być jednak pracochłonne. Aby zrobić szybkie danie jednogarnkowe, wystarczy pokroić kiełbasę i podsmażyć z cebulą. Do tego dodajemy mrożone warzywa. Najlepiej wybrać gotową mieszankę do leczo. Całość zalewamy bulionem, dodajemy koncentrat pomidorowy i przyprawy i dusimy około 20 minut.

Chyba jedynym typowo polskim daniem jednogarnkowym jest bigos, który robimy z kapusty z mięsem. Mimo, że jest to danie bardzo łatwe do wykonania i gotuje się praktycznie samo, nieco wychodzi ono z mody. Może dlatego, że jest to danie ciężkostrawne i czasochłonne. Bigos staje się raczej specjałem na święta, szczególnie podawanym na Boże Narodzenie. Bigos przygotowujemy z kapusty kiszonej i świeżej, z dodatkiem mięsa i śliwek suszonych. Najlepszy bigos wychodzi z różnych rodzajów mięsa, chudego i tłustego. Niektórzy dodają również przecier pomidorowy. Jak zwykle co kucharz to przepis.

Daniem jednogarnkowym jest popularna w Polsce fasolka po bretońsku. Co ciekawe, jest to danie typowo polskie i nie ma nic wspólnego z Bretanią, ani z Francją. Nazwa wzięła się stąd, że kiedyś bretońskimi nazywana w ogóle dania z fasolą. Klasyczny przepis na fasolkę po bretońsku obejmuje kiełbasę lub boczek. Danie to przygotowujemy gotując fasolę jaś i zalewając ją przecierem pomidorowym. Następnie dodajemy podsmażoną cebulę i pokrojoną w kostkę kiełbasę oraz przyprawy. Tradycyjnie wszystkie składniki przygotowywało się samemu, zaś sos pomidorowy robiło się ze świeżych pomidorów. Dziś można sprawę uprościć wykorzystując fasolkę z puszki i gotowy koncentrat pomidorowy. Danie to ma wiele wariantów i każdy kucharz czy gospodyni domowa opracowuje sobie własny przepis. Danie to jest nie tylko smaczne, lecz także łatwe do wykonania.

Rodzajem popularnego w Polsce dania jednogarnkowego jest strogonow. Przygotowanie polega na wrzucaniu do gotującego się bulionu obsmażonego mięsa i podsmażonych pieczarek. Klasyczną wersję robi się z polędwicy wołowej. Jako warzywa wybieramy różne rodzaje papryki, podsmażoną cebulę, jak również ogórek kiszony. Całość okraszamy przecierem pomidorowym i przyprawami. Potrawa ta o pełnej nazwie boeuf strogonow ma ogromnie dużo wersji. Danie to jest połączeniem tradycji kulinarnych francuskich i rosyjskich. Według legendy nazwa pochodzi od rosyjskiego generała Aleksandra Grigoriewicza Stroganowa.

Jak stworzyć szybkie danie jednogarnkowe

Ciekawy pomysł na danie jednogarnkowe stanowi popularne ostatnio kaszotto lub pęczotto. To szybkie danie jednogarnkowe święci triumfy, gdyż jest zdrowe, pożywne i łatwe do zrobienia. Kaszotto to po prostu warzywa z pęczakiem podsmażone, zalane bulionem i duszone na głębokiej patelni.

Do łask wraca typowe danie regionalne, jak chłopski garnek. Niegdyś było to mięsne danie jednogarnkowe z boczkiem, tłustym mięsem, ziemniakami i warzywami, gotowanymi razem. Obecnie przepis ten modyfikuje się tak, aby nie było bardzo tłuste i ciężkostrawne. Przyrządza się go podobnie jak kaszotto. Najpierw podsmażamy kiełbasę z cebulą. Następnie dodajemy wybrane warzywa świeże lub mrożone, zalewamy bulionem i dusimy. Danie to jest na tyle wykwintne, że możemy go podać także na święta lub na przyjęciu.

Dania jednogarnkowe mają to do siebie, że są uniwersalne i łatwe do zrobienia. Właściwie jest to kwestia fantazji i inwencji twórczej, co sobie wymyślimy. Potrawę jednogarnkową można przygotować jako tradycyjne danie mięsne z mięsem wołowym, wieprzowym czy drobiowym, lub jako danie wegetariańskie zawierające tylko warzywa. Jeśli chcemy na szybko ugotować wszystko razem, możemy dodać węglowodany w postaci ziemniaków, soczewicy, pęczaku, kaszy jęczmiennej lub kaszy bulgar. Danie jednogarnkowe może być również gotowane bez węglowodanów i podane z chlebem. Najbardziej ciekawie smakuje to danie z wypiekami egzotycznymi jak chlebki pita czy puri.