Zapiekanka

Zapiekanka – opis, przepisy, wykonanie, praktyczne porady

Zapiekanka pojawiła się w Polsce dzięki Edwardowi Gierkowi – właśnie on wykupił licencję na potrawę w latach 70-tych XX wieku. Tradycyjna zapiekanka jest bardzo prosta do przygotowania. Każdy standardowy przepis opisuje danie jako podłużną bagietkę z farszem cebulowo-pieczarkowym i żółtym serem. Zapiekankę można podawać zarówno na obiad, jak i kolację. Jakie są najlepsze pomysły na pyszne zapiekanki z piekarnika? Dlaczego danie jest tak szybkie i łatwe do przygotowania? Poznaj sprawdzone sposoby na przyrządzenie zapiekanek!

Czym tak właściwie jest zapiekanka? Dlaczego jest taka dobra?

Zapiekanka to dobre, sprawdzone i bardzo popularne danie z czasów PRL-u, które podawane jest na podłużnej, przekrojonej bułce. Standardowy farsz zapiekanki jest cebulowo-pieczarkowy – góra potrawy posypana zostaje starym serem żółtym. Na wierzch zapiekanki często dodaje się sos, np. musztardę i keczup. Wbrew pozorom danie nie wygląda jednak wyłącznie tak, jak za PRL-u. Zapiekankę sprzedaje się bowiem nie tylko w samych fast-foodach i na festynach, ale też w restauracjach jako jednogarnkowe danie. W okolicy XIII wieku właśnie tak wyglądała bowiem zapiekanka, którą zapiekano w żeliwnym naczyniu w piecu bądź piekarniku. Jak można więc zauważyć, danie jest bardzo ciekawe, różnorodne i nietrudne do przygotowania.

Warto wiedzieć, że znaczenie polskiego słowa „zapiekanka” swoje korzenie ma we Francji. Tam termin „zapiekanka” utworzono od dawnego słowa prowansalskiego „cassa”, a także łacińskiego słowa „cattia”. Oba słowa oznaczają „chochlę”, odnosząc się bezpośrednio do naczynia, w którym zapiekano danie i dzielono je na kilka osób. Historia zapiekanki sięga, jak już wspominaliśmy, okolicy XIII wieku. Właśnie wtedy też powstał pierwszy przepis na zapiekankę, który w książce „Liber de Cucina” zapisano w języku łacińskim. W tej pozycji określono ów kulinarne danie jako „de lasnis”. Można wyczytać w przepisie, że zapiekanka to płaty ugotowanego w wodzie makaronu, które ułożone powinny zostać ze startym serem i posypane przyprawami do smaku. Zupełnie jak włoska lasagne, nieprawdaż?

Recepta na zapiekankę wędrowała po świecie przez kolejne lata, aż w końcu trafiła do Mary Randolph. Kobieta w 1802 roku przygotowała danie podobne do książkowego, bazując na parmezanie i makaronie. Przyrządzoną przez nią potrawę podano w Białym Domu – posiłek tak zasmakował ówczesnej władzy, że przepis na niego postanowiono utrwalić w książce „Virginia Housewife” (1824). W kolejnych latach zapiekanka zaczęła robić się coraz bardziej popularna. W latach 90-tych XIX wieku stanowiła szybkie, łatwe do przyrządzenia i smaczne danie dla domowników, którzy jedli je z tego samego naczynia. W takiej formie potrawa utrzymywała się aż do lat 40-tych XX wieku.

W latach 50-tych XX wieku zapiekanka gościła już w niemal każdym domu. Fajne, dobre danie przyrządzano dzięki dostępności lekkich naczyń żaroodpornych, a także różnorodności niektórych produktów spożywczych (jak ser oraz warzywa marynowane i konserwowe). Aby nie marnować resztek jedzenia, ludzie zaczęli łączyć je i tworzyć smaczne zapiekanki. Do dziś zapiekanki przyrządza się zatem nie tylko w formie doskonale znanej nam wszystkim bagietki, ale też jednogarnkowego dania z piekarnika. Zapiekanka smakuje wybornie zarówno na obiad, jak i na kolację. Danie jest naprawdę ciekawe, ponieważ można przygotowywać je na wiele różnych sposobów, wykorzystując do tego kilka składników.

Czy zapiekanka jest zdrowa? Dlaczego warto robić ją samodzielnie?

Najważniejszym składnikiem dzisiejszej zapiekanki jest podłużna pszenna bagietka. Dodatkiem do niej są pieczarki, cebula i żółty ser. Owszem, zapiekanka jest dość kalorycznym daniem, jednak – przygotowana z produktów o naturalnym składzie – może być naprawdę zdrowa dla organizmu. Żółty ser dobrej jakości to źródło białka oraz tłuszczów, z kolei w pieczarkach znajdują się przeciwutleniacze regulujące przemianę tłuszczu. Jeśli chcesz zjeść dobrą zapiekankę, która nie będzie szkodliwa dla zdrowia, lepiej jest jednak zrobić ją samodzielnie. W budkach z fast-foodami czy supermarkecie zapiekanki mogą być pełne konserwantów, przez co potrawa staje się bezwartościowa dla organizmu.

Pomysły na domowe zapiekanki są niemal nieskończone. Fajne danie zrobić można tak naprawdę z resztek jedzenia, które zalegają w lodówce. Możesz połączyć makaron z np. kurczakiem, sosem pomidorowym i mozzarellą, a także dodać do potrawy warzywa marynowane i konserwowe. Będzie to bardzo sycące i pyszne danie – proste do zrobienia zupełnie jak kuchnia szwedzka! Zamiast makaronu możesz użyć również ziemniaków bądź fasoli, a także wyeliminować tłuste dodatki. Zawsze można zastąpić je przecież zdrowszymi składnikami, zwłaszcza jeżeli akurat jest się na diecie. Pole do kulinarnych popisów jest naprawdę szerokie i niemal nieograniczone.

Dlaczego warto postawić na samodzielne przyrządzanie zapiekanki? Ponieważ te współczesne często naszpikowane są konserwantami, ulepszaczami i nienaturalnymi spulchniaczami. W sklepach naprawdę ciężko jest znaleźć gotową zapiekankę o nieskazitelnym składzie. Właśnie dlatego, żeby mieć pewność co do jej jakości, bezpieczniej jest zapiekać potrawę we własnym mieszkaniu. Tylko w ten sposób skontrolować można cały proces powstawania dania i przesortować składniki, które będą się składały na zapiekankę.

Jak wygląda i smakuje dobra zapiekanka? Kulinarne ciekawostki o zapiekance

Sprawdzony przepis na domową zapiekankę – warto go znać!

Wiele osób nie piecze domowych zapiekanek, ponieważ uważają danie za trudne do wykonania. To nieprawda! Zapiekankę robi się szybko i w łatwy sposób – nawet amator w kuchni da sobie z nią radę. Wystarczy zakupić lub zrobić bagietkę pszenną dobrej jakości, a następnie dodać do niej kilka składników (np. pieczarki, szynkę, żółty ser, cebulę, czosnek i paprykę). Jeśli nie chcesz korzystać z gotowych sosów, zawsze możesz zrobić własny. Z pewnością będzie on zdrowszy od kupnego, zwłaszcza gdy do jego utworzenia wykorzystasz wysokobiałkowy jogurt grecki, czosnek, szczyptę majonezu i przyprawy do smaku.

Jak zrobić domową zapiekankę? Wystarczy natrzeć bułkę czosnkiem, posiekać cebulę z pieczarkami i usmażyć je na oliwie. Następnie wyłożyć trzeba farsz na bagietkę, położyć na nim szynkę, paprykę pokrojoną w słupki i starty ser żółty. Później pozostaje wrzucenie zapiekanki do piekarnika i pieczenie jej do momentu, aż roztopi się ser. Aby zrobić sos do zapiekanki, należy z kolei zmieszać wszystkie składniki z jogurtem greckim i wyłożyć sos na upieczone danie. Proste, prawda?

Dlaczego nie zaleca się częstego jedzenia zapiekanek?

W Polsce zapiekanki stały się kultowe. Nasi rodacy traktują je jako jedno z lepszych dań typu fast-food. Nic więc dziwnego, że gotowe zapiekanki pojawiły się nie tylko w sklepach, ale też na większych imprezach, festynach i zabawach. Sprzedawane są również w wielu przydrożnych budkach, zajazdach i barach szybkiej obsługi. Nie ma co się jednak oszukiwać. Zapiekanka w postaci bagietki wyłożonej smażonymi pieczarkami i żółtym serem oraz polana majonezowym sosem to prawdziwa bomba kaloryczna. Danie jest źródłem węglowodanów prostych, a także tłuszczów nasyconych. Często jedzona zapiekanka z budki, która przyrządzana jest ze składników niewiadomego pochodzenia, może podwyższać ilość złego cholesterolu. Niestety, to prowadzi do pojawienia się zmian miażdżycowych, które mogą być groźne dla zdrowia.

Pamiętaj, że częste spożywanie słabej jakości produktów z jasnego pieczywa, z którego najczęściej robi się „festynowe” zapiekanki, może skutkować dostarczaniem zbyt małej ilości błonnika do organizmu. Duża ilość tego typu węglowodanów i ograniczenie warzyw zwiększa problemy funkcjonowania przewodu pokarmowego. Zaleca się wobec tego ograniczenie jedzenia przetworzonej żywności i przerzucenie się na jedzenie domowe. W ten sposób ograniczyć można ryzyko zachorowania na różnego rodzaju choroby, a także zminimalizować możliwość wystąpienia groźnej nadwagi bądź otyłości.

Co, jeśli nie masz możliwości przyrządzenia zapiekanki w domu? Gdy już naprawdę musisz kupić gotowe danie, wcześniej poświęć czas na znalezienie takiej restauracji czy lokalu, w którym zapiekanki przygotowuje się na miejscu ze sprawdzonych składników wysokiej jakości. Najlepiej zdecydować się na zapiekankę w restauracji, która zajmuje się pieczeniem wyłącznie ich. A co z „festynowymi” zapiekankami? Lepiej je sobie odpuścić, zwłaszcza że większość to po prostu gotowe, odmrażane produkty, które sprzedawcy odgrzewają w mikrofalówce. Żeby móc na nich zarobić, kupuje się najgorszej jakości zapiekanki i sprzedaje głodnym ludziom – niestety, taka jest brutalna prawda.

Ciekawostki na temat zapiekanki – to warto wiedzieć!

1. Zapiekanka w czasach Napoleona służyła żołnierzom podczas wojennych wypraw. Był to posiłek szybki, smaczny i na długo wypełniający żołądek, a więc zapewniał siłę wszystkim walczącym na froncie mężczyznom.
2. Polska wersja zapiekanki zbliżona jest swoim wyglądem do włoskiej przekąski panini.
3. Najsłynniejszą na świecie zapiekanką jest lasagne. To danie pochodzące z Włoch, które przyrządza się z prostokątnych płatów makaronu, a także mielonego mięsa i dwóch sosów – pomidorowego oraz beszamelowego.
4. Zapiekanka w Portugalii składa się z fasoli oraz przypraw, z których na pierwszy plan wysnuwa się cząber. Do portugalskich zapiekanek dodaje się wołowinę, ale też śródziemnomorskie ryby.
5. Najbardziej popularną zapiekanką w Grecji jest musaka, która składa się z mielonego mięsa zapiekanego z bakłażanem i pomidorami. Na wierzch musaki wylewa się sos beszamelowy, a następnie posypuje się ją żółtym serem.
6. W Rosji zapiekankę robi się z ziemniaków. Pozostałe składniki rosyjskiego dania to: grzyby, śmietana, cebula i tymianek.
7. Polska zapiekanka powinna być gorąca, jednak nie może być twarda i wysuszona. Najlepiej smakuje podana bezpośrednio z pieca – wówczas jest aromatyczna i mocno chrupiąca.