Sosy

Przepisy na sosy - doradzamy, jak przygotować wyśmienite sosy do potraw

Jak zrobić dobry sos do obiadu? To jest ważne pytanie, gdyż dobry sos stanowi niemal podstawę i ukoronowanie dań na codzienny obiad lub na imprezę. Bez pysznego sosu niemal nie wyobrażamy sobie dobrego obiadu. Dlatego też sosy podbiły kuchnie całego świata, jak indyjski sos curry, który cieszy się niesłabnącym powodzeniem na całym świecie. Poznaj rodzaje sosów, składniki do sosów oraz dowiedz się jak zrobić najpopularniejsze sosy.

Przepisy kulinarne na sosy do dań mięsnych, mącznych czy sałatek

Kiedy dodajemy sosy do potraw

Sosy dodajemy do dań obiadowych, mięsnych i wegetariańskich, jak również do sałatek. Dzięki nim dania są nie tylko smaczniejsze, lecz także że nie są suche. Większość dań na obiad, jak choćby ziemniaki czy kasze, czy niektóre rodzaje dań mięsnych, trudno jest zjeść saute. Dlatego też podajemy je z sosami.

Sos stanowi gęsty, płynny dodatek do potraw. Sosy dodajemy głównie do obiadu, czyli dań mącznych, ziemniaczanych oraz do mięsa i ryb. Ważną rolę spełniają sosy do sałatek. Ponieważ część witamin rozpuszcza się w tłuszczach, sałatki podaje się z sosami na bazie oliwy z oliwek lub olejów roślinnych. Desery także polewamy słodkimi sosami czy syropami.

Domowe sosy znane były od zarania dziejów. Pierwsze źródła historyczne na temat sosów mówią o słynnym sosie garum używanym w Starożytnym Rzymie. Nie wiemy do końca jak robiony był ten popularny i kosztowny przysmak, jednak na pewno powstawał ze sfermentowanych ryb. W Europie w średniowieczu robiono kwaśne sosy na bazie octu. Natomiast w czasach renesansu zaczęto do sosów dodawać przyprawy korzenne.

Sosy w kuchniach świata - kuchnie europejskie

Tradycje kuchenne wszystkich krajów świata zawierają różnego rodzaju przepisy kulinarne na sosy. Szczególnie bogate w sosy są tradycje kulinarne krajów europejskich i azjatyckich. W Europie północnej i środkowej jada się dużo potraw mięsnych, ziemniaczanych i mącznych. Dlatego też kuchnia czeska, polska, angielska czy austriacka oferują przepisy na gęste sosy na bazie mąki, śmietany, bulionu czy masła.

Przykładem wykorzystania sosów w tradycji kulinarnej jest kuchnia czeska, gdzie klasyczne czeskie knedliki są podawane z sosami. Czeskie tradycje kuchenne opierają się na sosie śmietanowym zrobionym na bazie sosu beszamel. Według tego klasycznego przepisu tworzy się sos grzybowy, koperkowy, chrzanowy i wiele innych. Kuchnia czeska wykorzystuje głównie sos biały zrobiony z zasmażki z przyprawami i warzywami gotowanej w mleku. Jeśli sos jest zbyt gęsty, rozcieńcza się go bulionem lub winem.

Szczególnie bogate w sosy są tradycje kuchenne Francji, gdzie wymyślono sos beszamel, majonez, musztardę czy też sos winegret. Sosy podaje się tam do niemal każdej potrawy. We Francji powstało też 5 sosów bazowych, na których opierają się przepisy na większość sosów.

Z Anglii pochodzi sos Cumberland zrobiony z borówki brusznicy lub czerwonych porzeczek podawany do mięsa oraz sos Worcestershire o korzennym smaku, dodawany do mięs, dań na obiad oraz do sałatki Cezar. Natomiast z USA pochodzi popularny sos pomidorowy, czyli ketchup.

W krajach bałkańskich popularnym daniem jest gulasz, czyli mięso z sosem. Bałkańskie sosy jak lutenica, ajwar, czy pindżur powstają z papryki i bakłażana. Natomiast Grecja słynie z sosu tzatziki na bazie jogurtu, ogórków i oliwy z oliwek oraz sosu tirokafteri z fety, jogurtu, oliwy i papryki ostrej i łagodnej. We Włoszech powstały najlepsze sosy do makaronu, jak sos pesto czy sos boloński. Włoskie sosy wykorzystują głównie oliwę z oliwek, pomidory i warzywa.

Sosy w kuchni azjatyckiej i południowoamerykańskiej

Sosy pełnią również ważną rolę w kuchni azjatyckiej, gdzie powstał sos sojowy, sos rybny czy też sos ostrygowy. Z tradycji azjatyckiej powstał również sos tatarski robiony z majonezu z dodatkiem warzyw. Z sosów słynie również kuchnia meksykańska, gdzie powstał pikantny sos salsa ze zmiksowanych warzyw oraz sos tabasco z papryki chili.

Szczególną pozycję na świecie zajął sos curry, pochodzący z Indii. W wielu tradycjach kuchennych pod nazwą curry kryje się potrawa z ryżem lub makaronem w tradycyjnym korzennym sosie. Danie to stało się tak popularne, że stanowi niemal narodowe danie, na przykład w Anglii. Natomiast w tradycji indyjskiej curry to po prostu gęsty sos do potraw wykonany z różnego rodzaju lokalnych przypraw. W skład sosu wchodzi kurkuma, która nadaje mu charakterystyczny, żółty kolor, jak również imbir, pieprz, kolendra i inne. Sos i danie curry mają wiele odmian.

Sos curry idealnie nadaje się do kurczaka i można go zrobić na wiele sposobów. Danie curry z sosem powstaje w wyniku duszenia kurczaka w sosie własnym z dodatkiem mieszanki przyprawowej curry. W Indiach do dań dodawano świeżo utarte przyprawy, zaś Anglicy wymyślili gotową mieszankę, aby mieć przyprawę “na zapas”. Sos curry robimy również na bazie śmietany lub oleju.

Rodzaje sosów do potraw

Sosy dzielimy na przeznaczone do obiadu czy przystawek, do sałatek i do deserów. Sosy obiadowe, wytrawne występują w formie pikantnej, łagodnej i pośredniej. Sosy dzielimy również na zimne i gorące. Sosy gorące służą do polewania dań mięsnych i mącznych, na przykład od kurczaka czy kopytek. Zaś sosy zimne najczęściej wykorzystuje się do kanapek czy do sałatek.

W restauracjach tworzy się przepisy na sosy na podstawie 5 sosów bazowych:

• sos beszamel na bazie masła, mleka i mąki,
• sos pomidorowy na bazie pomidorów, oliwy i cebuli,
• sos aksamitny na bazie bulionu i mąki,
• sos hiszpański na bazie wywaru ze smażonego mięsa,
• sos majonezowy, holenderski na bazie żółtka, oliwy i soku z cytryny.

Z tradycji wschodniej wywodzą się sosy:

• sojowy,
• rybny,
• ostrygowy.

Gotowe sosy do potraw, takie jak: majonez, ketchup, musztarda, czy też sos tatarski, przyjęły formę bardziej gęstą i najczęściej używane są jako dodatek do kanapek.

Najlepsze przepisy na klasyczne sosy

Jak łatwo zrobić pyszny sos do obiadu

Najlepsze domowe sosy do dań na obiad powstają na bazie sosu beszamel. Klasyczny domowy beszamel powstaje z roztopionego masła, do którego dodajemy mąkę, a następnie mleko. Cała tajemnica, aby uzyskać dobry sos, jest wymieszanie go na gładką masę, tak aby nie powstały grudki.

Dobre sosy powstają z połączenia jogurtu z majonezem lub z musztardą. Smak urozmaicamy przez dodanie czosnku i różnych przypraw, jak również posiekanych warzyw jak ogórek, pieczarki i inne. Dobry sos pomidorowy robimy na bazie oliwy z oliwek i masła.

Desery czy lody polewamy syropami owocowymi czy sosami na bazie cukru, mleka, śmietany czy owoców. W kuchni amerykańskiej typowym dodatkiem do naleśników jest syrop klonowy. Natomiast najsławniejszym sosem do deserów jest sos angielski czyli custard, który robi się na bazie mleka lub śmietany, cukru i wanilii.

Sosy do sałatek

Sosy do sałatek na bazie sałaty są lekkie, rzadkie i robione na bazie oliwy z oliwek i octu. Sałatki i surówki muszą być podawane z dodatkiem tłuszczu, gdyż część witamin rozpuszcza się w tłuszczach. Najbardziej znanym sosem do sałatek jest sos winegret, który stanowi także bazę do tworzenia innych sosów. Klasyczny sos winegret stanowi mieszankę octu i oliwy z oliwek, z dodatkiem soli i pieprzu.

Sałatki zrobione z warzyw gotowanych, czy też sałatki z dodatkiem mięsa, ryb, czy grzybów, najczęściej wymagają gęstych sosów majonezowych. Dobre sosy robi się z majonezu, jogurtu czy też śmietany.