Kuchnia staropolska – sprawdzone przepisy kuchni staropolskiej
Kuchnia staropolska to nasza najbardziej charakterystyczna kuchnia w kraju. Polska kuchnia słynie z wielu rodzajów mięsnych dań, które można zrobić niemal na każdą okazję. Tradycyjne polskie jedzenie obfituje również w ryby i dania jarskie. Jak dokładnie wygląda charakterystyka kuchni staropolskiej? Na jakie potrawy warto znać klasyczne przepisy? Sprawdź najważniejsze informacje o kuchni staropolskiej i dowiedz się, jak przygotować jedno ze staropolskich dań.
Przepisy na tradycyjne potrawy kuchni staropolskiej – czy znasz je wszystkie?
Najważniejsze informacje o kuchni staropolskiej. To warto wiedzieć!
Kuchnia staropolska jest najbardziej popularną kuchnią w naszym kraju. Zanim jednak wyjaśnimy, jakie potrawy można do niej zaliczyć, warto omówić samo znaczenie słowa „staropolski”. Właśnie w tym jednym, pozornie błahym terminie, ukrywa się wiele znaczeń wyrazu. Jedno z nich wskazuje na aspekt polskiej kultury, a więc to, co staropolskie, dziś traktuje się już w zasadzie jako relikt przeszłości. Staropolszczyzną określa się również wszystko, co związane jest z polską kulturą aż do okresu rozbiorów. Warto dodać jednak, że wiele dań, które dziś nazywamy „staropolskimi”, powstało pod koniec XIX wieku. Polska od zawsze była krajem, gdzie ludzie uwielbiali dobrze zjeść – niezależnie od tego, czy należeli oni do klasy robotniczej, czy nieco zamożniejszej. Polska szlachta dla przykładu uwielbiała urządzać wystawne bale i organizować przyjęcia, podczas których głównie ucztowano i rozkoszowano się jedzeniem. Chłopi także chętnie biesiadowali, choć ich stoły były mniej pokaźnie zastawione. Kuchnia staropolska w większości jest to jedzenie ciężkostrawne, np. pasztety, pieczone i smażone mięso. Znaleźć też jednak można w niej jarskie i nieco lżejsze potrawy.
W Polsce wraca moda na typowe staropolskie dania. Właśnie dlatego na święta piecze się np. wiekowe ciasta, korzystając z receptur naszych prababć i babć. Staropolskie potrawy w domach goszczą coraz częściej, również na co dzień. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują zupy pochodzące z XVIII wieku, zwłaszcza barszcz czerwony, zupa rybna, kapuśniak, krupnik, żurek, grochówka i czernina. Kuchnię staropolską wyróżniają też potrawy mięsne, a także z drobiu, dziczyzny i dzikiego ptactwa, które z reguły pieczono dla większej ilości osób. Wśród dziczyzny stawiano na jagnięcinę, cielęcinę, baraninę, wołowinę, wieprzowinę i koninę. Dawniej serwowano każde to mięso z musztardą, czosnkiem, cebulą, chrzanem, ogórkami lub śmietaną. Mięsne potrawy doprawiano również różnymi, zwykle świeżymi ziołami do smaku. Wśród dań z mięsem wyróżnia się oczywiście słynny bigos, który składa się z kawałków wybranych mięs, grzybów, kwaszonej kapusty, suszonych śliwek i ziół.
Charakterystyka kuchni staropolskiej – które dania były najbardziej popularne?
Co ciekawe, wśród potraw kuchni staropolskiej wyróżnić można nie tylko dania mięsne, ale i składające się z warzyw. Popularne były więc potrawy jarskie, do których przygotowania używano m.in. brokułów, szparagów, kalafiorów, kapusty, szpinaku, selerów, marchwi, cebuli, chrzanu czy pomidorów. Polacy bardzo chętnie wykorzystywali sezonowe warzywa do tworzenia różnych ciekawych dań. Gotowali je w wodze, ale też piekli, smażyli, nadziewali z mięsem i dusili w sosach. Warzywa często pojawiały się w bigosie, a także daniach z grzybami lub kaszą. Oczywiście nie można było zapomnieć o doprawieniu ich do smaku dowolnymi przyprawami. Jeśli chodzi o sałatki, najczęściej doprawiano warzywa śmietaną, oliwą i cytryną lub żółtkami z olejem.
W kuchni staropolskiej wyróżniają się też dania z mąki i kaszy. Uważane są one zresztą za najstarsze dania polskie. Wśród najbardziej popularnych rodzajów kasz zalicza się owsianą, jaglaną, jęczmienną, gryczaną, kukurydzianą i pszenną. Polacy chętnie łączyli je z warzywami, mięsem, serem i mlekiem, a nawet z owocami. Bardzo często zestawiano kasze z masłem lub słoniną, serwując je na słodko lub słono. Wśród mącznych dań na uwagę zasługuje prażucha, mamałyga, kulebiaki, gryczanki i bliny.
Jak zrobić typowe staropolskie danie? Sprawdź najciekawsze propozycje
Tradycyjna kuchnia staropolska, czyli ciekawe dania z historią
W XVII wieku w Polsce rządziły dania na bazie kaszy jaglanej i gryczanej, wykwintnego mięsa, żytniego chleba, grochu i kapusty. Wśród klasycznych dań kuchni staropolskiej należy wyróżnić rosół polski, który robiono na bazie mięsa wołowego albo drobiowego. Oczywiście należało doprawić go do smaku pietruszką i pieprzem, co kultywowane jest do dziś. Do staropolskich potraw wlicza się również czarna polewka, znana także jako czernina – zupa z rosołu i krwi gęsi lub kaczki, ewentualnie królika. Chętnie jadano także bigos wieprzowy oraz comber jeleni – jeden z najsmaczniejszych i najbardziej delikatnych elementów dziczyzny.
W staropolskiej kuchni nie mogło zabraknąć również ozorków karpiowych, a więc poszczególnych fragmentów mięsa powycinanych z cielęciny albo wołowiny. Często doprawiano je masłem, cebulą, limonką, solą i pieprzem. Na stołach pojawiał się również bigos z dowolnych ryb i koniecznie karp bez ości. Powinno się jednak rybę najpierw dokładnie posiekać, a potem usmażyć w maśle lub na oliwie razem z solą, pieprzem, cukrem i odrobiną cynamonu. Oprócz karpia bardzo chętnie jedzono również jesiotra, którego najczęściej smażono w maśle lub w oliwie z cebulą i pokrojoną drobno pietruszką.
Warto pamiętać, że…
W XVII wieku dzisiejsi polscy wegetarianie mieliby… naprawdę łatwo. Kuchnia bazowała bowiem wówczas na składnikach typowych dla wegetariańskiej diety właśnie. Mięso nie dość, że było trudno dostępne dla ubogich i chłopów, to w dodatku kosztowało naprawdę mnóstwo pieniędzy. Ci zaś, których stać było na mięso, ograniczali je z powodu wielu nakazów postów. Kościół zakazywał niegdyś spożywanie mięsa nie tylko przed świętami, ale i w środy, piątki oraz soboty. Nakazywano zachowanie wstrzemięźliwości nie tylko od mięsa, ale też całego nabiału (głównie przez obecność w nim tłuszczu).
