Dzieci się nie odchudza - czyli jak zmniejszyć masę ciała u najmłodszych

Według danych WHO w 2022 roku aż 37 milionów dzieci do 5 roku życia miało nadmierną masę ciała. W tym samym roku ponad 390 milionów dzieci i nastolatków między 5 a 19 rokiem życia ważyło za dużo, z czego 160 milionów miało już stwierdzoną chorobę otyłościową.

Te wyniki wskazują, że z roku na rok liczba dzieci i nastolatków z nadmierną masą ciała wzrasta. I choć często nadmierna masa ciała kojarzona jest tylko jako „mankament” wizualny to dużo poważniejszym problemem, jest jej wpływ na stan zdrowia. Za zbyt dużą masą ciała pojawić się mogą również choroby przewlekłe takie jak cukrzyca typu II, nadciśnienie, zwiększone ryzyko chorób serca, zwiększone ryzyko niektórych nowotworów  oraz wiele innych. Wpływa także negatywnie na zdrowie kości, jakość życia (np. sen i poruszanie się), a także na reprodukcje.

Najczęściej, jeśli nadmierna masa ciała występuje w dzieciństwie, to pojawia się ona również w wieku dorosłym. Dlatego tak ważne jest, aby starać się pomóc dziecku jak najszybciej.

Według definicji WHO otyłość to przewlekła, złożona choroba charakteryzująca się nadmiernym odkładaniem tkanki tłuszczowej, która może negatywnie wpływać na zdrowie. Często odkłada się ona w okolicach jamy brzusznej, przez co może zaburzać pracę narządów poprzez ich nadmierny ucisk i otłuszczanie.

Dzieci się nie odchudza – i choć teraz pewnie wiele osób robi wielkie oczy ze zdziwienia, to tak dzieci nie odchudza się w standardowy i znany dorosłym sposób. Do 14 roku życia niewskazane jest wprowadzenie deficytu kalorycznego, ze względu na fakt, że w tym wieku dzieci potrzebują dużo energii przez to, że ich organizm wciąż się rozwija. A deficyt kaloryczny może również spowodować niedostateczną podaż niezbędnych dla zdrowia składników.

Dlatego też nie należy stosować u dzieci głodówek, diet jednoskładnikowych (np. tłuszczowych, białkowych, warzywnych – nie mylić z dietą wegetariańską) lub skupiających się tylko na określonej liczbie produktów. Takie diety prowadzą do niedoborów, które mogą nieść za sobą konsekwencje zdrowotne nawet w dorosłym już życiu.

U dzieci absolutnie nie należy stosować żadnych środków w stylu „spalaczy tłuszczu”, „herbatek odchudzających” lub innych produktów, które reklamowane są jako cudowny lek na odchudzanie. Takie środki często są nieprzebadane i mogą przynieść ostatecznie więcej szkody niż pożytku młodemu organizmowi.

U dzieci często kilka zmian w diecie wystarczy, aby masa ciała się zmniejszała.

Przede wszystkim warto dokładnie przyjrzeć się diecie dziecka. Najlepiej zacząć od własnej lodówki i szafek. Dzieci bardzo często naśladują zachowania rodziców. Dlatego, jeśli zabraniasz dziecku np. słodyczy, a samemu je jesz, to dziecko również chętniej będzie sięgać po takie produkty nawet po kryjomu.

Drodzy rodzice, pamiętajcie, że jesteście wzorem do naśladowania. Wszystko, co robicie, jecie, pijecie według dziecka, jest czymś dobrym, skoro rodzic to robi. Dlatego warto wspierać dziecko w zmianie i samemu wprowadzić do swojej diety zmiany, które przysłużą się zdrowiu dziecka.

W diecie dzieci i nastolatków niepotrzebne są takie składniki jak:

• Przetworzone mięso – w dużej ilości szynki, parówki, kiełbasy,
• Wysokoprzetworzone produkty – np. dania z torebki, fast foody,
• Słone przekąski – chipsy, paluszki (nawet te „dla dzieci”), krakersy, solone i smażone orzeszki
• Słodkie napoje – gazowane, kolorowe, soki, nektary,
• Słodycze – czekolady, cukierki, ciasta gotowe.

Bardzo często to nadmiar słodzonych napojów (np. soków lub coli) powoduje, że zbyt dużo jest kilokalorii w diecie i masa ciała rośnie. Dodatkowo w napojach typu cola zawarta jest kofeina, która w nadmiarze jest szkodliwa dla pracy serca. Często też barwniki dodawane do napojów i słodyczy mogą przyczyniać się do nadpobudliwości oraz problemów z koncentracją, występowania alergii, bólów głowy, problemów z oddychaniem.

Oczywiście wszystko jest dla ludzi, ale chodzi tutaj o ilość danych składników. Warto mieć kontrolę nad tym ile słodyczy, słodkich napojów czy słonych przekąsek dziecko zjada. Te produkty często są mocno „wciągające”, stąd mogą przyczynić się do wzrostu masy ciała.

Częstym problemem są również nieodpowiednie nawyki żywieniowe, które powodują, że dziecko chętniej sięga po niewskazane produkty.

Zalecenia Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej dla dzieci wskazują, że:

• Dzieci powinny jeść 4-5 posiłków dziennie,
• Codziennie powinny w diecie pojawiać się różnorodne warzywa i owoce — najlepiejjak najczęściej i w jak największej ilości,
• Należy wybierać produkty zbożowe pełnoziarniste (pieczywo, kasze, płatki, makarony),
• Codziennie w diecie powinny być 3-4 szklanki mleka, zamiennie z jogurtem, kefirem lub serem,
• Należy wybierać chude mięsa np. drób, królik, cielęcina,
• W diecie powinny być jajka oraz nasiona roślin strączkowych,
• Nie należy dosalać potraw, spożywać fast-foodów i słonych przekąsek,
• Wskazana jest codzienna aktywność fizyczna przez co najmniej godzinę dziennie (np. spacery, basen, granie w piłkę),
• Czas przed ekranem (telewizor, komputer, telefon) nie powinien przekraczać 2 godziny dziennie,
• Dzieci powinny się odpowiednio wysypiać – dzieci między 6 a 12 rokiem życia powinny spać nawet 10 godzin,
• Słodkie napoje, soki czy nektary należy zastąpić wodą. Dla smaku można dodawać do nich owoce lub mięte. Nie należy dodawać za to syropów takich jak sok malinowy dostępny w sklepie.
• Nie należy dosładzać ciepłych napojów.

Zwracaj uwagę na skład produktów. Często napis „dla dzieci” i bajkowe postaci, choć sugerują wyselekcjonowane składniki, to tak naprawdę dalekie są od tego, co dziecko powinno jeść.

Odchudzanie dziecka to tak naprawdę praca całej rodziny. Jeśli twoje dziecko ma problem z nadmierną masą ciała, to staraj się towarzyszyć mu w posiłkach i jedzcie podobne (a najlepiej takie same) produkty i potrawy. Nie podjadaj po kryjomu niewskazanych produktów.

Porozmawiaj z najbliższą rodziną, aby nie przynosili w ramach prezentu słodyczy czy słodkich napojów. Im mniej takich produktów w domu, tym większe prawdopodobieństwo, że dziecko po nie, nie sięgnie.

Wybieraj aktywne spędzanie czasu z dzieckiem – idźcie na spacer, rower, basen. Pamiętaj, że jesteś wzorem do naśladowania. I taka aktywność fizyczna na pewno przysłuży się zdrowiu całej rodziny.

W razie wątpliwości lub trudności z zadbaniem o dietę dziecka skonsultuj się z dietetykiem, który pomoże ci ułożyć najlepszą dietę dla twojego dziecka i wprowadzić zmiany, które pozytywnie wpłyną na jego masę ciała i stan zdrowia.