Czy owies zawiera gluten? Co jeszcze warto wiedzieć?
Owies zaliczany jest do zbóż, który został udomowiony około 6000 lat temu. Ziarno owsa wykorzystywane jest do wytwarzania owsianej mąki czy kaszy owsianej. Z niego tworzy się również otręby owsiane i płatki owsiane. Ziarno posiada 60% skrobi, 18% białka i 9% tłuszczu, przez co często używany jest jako pasza.
Ziarno owsa np. w postaci mąki może być wykorzystywane w diecie bezglutenowej, ponieważ samo w sobie nie zawiera glutenu. Dlatego też nie da się upiec chleba na samej mące owsianej. Mimo to często dodawana jest do ciasta chlebowego.
Płatki owsiane powstają z obłuskanych ziaren owsa, które się suszy, po czym rozdrabnia i kroi. Obecnie spotkać można na sklepowych półkach trzy rodzaje płatków owsianych. Płatki owsiane zwykłe potrzebują dłuższego gotowania. Płatki owsiane górskie wystarczy tylko zagotować, ponieważ są nieco bardziej przetworzone i zmiękczone. Płatki owsiane błyskawiczne natomiast nie wymagają żadnej obróbki termicznej i można jeść je prosto z opakowania.
Otręby owsiane można nazwać produktem ubocznym oczyszczania ziaren, ponieważ powstają z zewnętrznej warstwy ziarna. To najlepsze źródło błonnika w diecie, często stosowane jako dodatek do koktajli, jogurtów, soków czy dań z mielonego mięsa.
Mleko owsiane to napój produkowany z moczonych i mielonych ziaren owsa. Często stanowi zamiennik mleka krowiego w dietach wege, ponieważ najbliżej odpowiada mu smakiem. To dobre źródło wartości odżywczych takich jak witaminy, fosfor czy wapń.
Gluten to nazwa dla białek występujących w zbożach takich jak pszenica, żyto, pszenżyto oraz jęczmień. Pod wpływem wody białka tę pęcznieją, tworząc lepką sieć, która konsystencją przypomina klej. To powoduje, że po upieczeniu wypieki stają się elastyczne i puszyste. Jest bezpieczny dla większości populacji, ale u niektórych osób może powodować konsekwencje zdrowotne. Najpopularniejszą chorobą, w której gluten musi zostać bezwzględnie wykluczony, jest celiakia. Jest to choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym, którą charakteryzuje, trwała nietolerancja na gluten. Spożyty produkt z glutenem działa toksycznie na organizm co prowadzi do zaniku kosmków jelitowych. To w konsekwencji doprowadza do zmniejszonego wchłaniania wartości odżywczych z produktów spożywczych, co niesie za sobą kolejne konsekwencje zdrowotne. Choroby tej nie da się wyleczyć. Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie ścisłej diety bez glutenu. Gluten jest również przeciwwskazany dla osób z nieceliakalną nadwrażliwością na gluten/pszenicę oraz w alergii na pszenicę.
Osoby takie muszę zwracać szczególną uwagę na wybierane produkty, ponieważ gluten znajdziemy prawie wszędzie. Nawet jeśli nie jako składnik sam w sobie, to jako zanieczyszczenie produktu. Ostatnio, w związku z modą na dietę bezglutenową, producenci zaczęli nadmiernie używać określeń „produkt bezglutenowy”. Po wielu badaniach tych produktów spożywczych okazało się, że wiele z nich przekraczało dozwoloną, bezpieczną normę i to wielokrotnie.
Jedynym bezpiecznym wyborem dla osób, dla których gluten jest toksyczny, są produkty bezglutenowe, które zawierają grafikę przedstawiającą zielony licencjonowany przekreślony kłos. Aby otrzymać taką licencje produkt przechodzi wiele rygorystycznych badań i kontroli. W takich produktach zawartość glutenu nie może przekraczać 20 mg / kg produktu. Produkty, które nie posiadają takiego znaku, mogą być niebezpieczne dla osób chorujących na celiakię.
Jeśli w Waszej rodzinie jest osoba wymagająca diety bezglutenowej, to warto by miała one również oddzielne narzędzia kuchenne takie jak: deski do krojenia, sztućce, garnki, noże i inne. Pomimo dokładnego mycia wykazano, że takie mikrozanieczyszczenia również nie są bez znaczenia dla zdrowia.
Przy rozpoczęciu diety bezglutenowej pojawiają się różne pytania np. czy owies ma gluten. Owies w diecie bezglutenowej może być obecny. Jednak przy produkcji lub pakowaniu produktów owsianych może dojść do ich zanieczyszczenia glutenem, dlatego należy dokładnie czytać napisy umieszczone na opakowaniu. Osoby, które muszą stosować dietę bez glutenu, muszą wybierać takie produkty z owsa, które mają umieszczone na opakowaniu certyfikowany znak.
Warto wiedzieć, czy wśród Waszej rodziny lub znajomych nie ma osób wymagających diety bezglutenowej. Odpowiednie zadbania o żywienie takich osób zmniejsza ryzyko groźnych powikłań.
Podsumowując: owies w diecie bezglutenowej może się pojawić, o ile dany produkt jest wyraźnie oznaczony jako bezglutenowy.
