Miodownik - przepisy, wykonanie, masy, porady
Szukasz przepisu na pyszne, słodkie ciasto do podania do kawy lub herbaty. Świetną propozycją jest miodownik z orzechami, niezwykłe, egzotyczne i bardzo słodkie ciasto przekładane kremem. Czy pochodzi z Armenii czy z Galicji, na pewno weszło na dobre do kanonu polskich wypieków. Wykonanie go wymaga sporo pracy, szczególnie że musimy zrobić kilka warstw ciasta i różne kremy. Lecz warto nauczyć się przepisu na to ciekawe i smaczne ciasto, które zachwyci zarówno domowników jak i gości na imprezie.
Tradycyjny przepis na miodownik
Klasyczny miodownik królewski w kuchni polskiej
Miód znany był ludziom od zarania dziejów i był on jednym z niewielu substancji słodzących, do czasu gdy zaczęto masowo produkować cukier trzcinowy, a później cukier z buraków cukrowych. W odróżnieniu od cukru, miód jest zdrowy dla organizmu. Co ciekawe, jest to substancja, która się nigdy nie psuje. Do czasu upowszechnienia się cukru w XVIII wieku, nie jadano zbyt wielu słodyczy. Słodkościami były suszone owoce, zaś przysmakami tłuszcz i słonina. Miód był produktem bardzo drogim i dostępnym tylko dla bogatych. Jest on kosztowny także dziś. Dlatego też dodajemy miód tylko do ciast na specjalne okazje.
Miodownik należy do kanonu kuchni polskiej i pochodzi prawdopodobnie z Galicji, choć może mieć również pochodzenie ormiańskie. Niestety z uwagi na trudność wykonania piecze się go rzadko. Jest to placek pracochłonny i trudny do zrobienia, a dobry miodownik wymaga trochę wiedzy kulinarnej. Co ciekawe, ciasta miodowe, jak miodownik, Marlenka, czy Stefanka, które weszły na stałe do kanonu kuchni polskiej, piecze się tylko w Polsce południowej. Natomiast na północ od Krakowa wypieki te są prawie w ogóle nie znane.
Klasyczny miodownik królewski z orzechami jest ciastem warstwowym, składającym się z warstw ciasta miodowego przekładanych różnego rodzaju kremami. Dodatek miodu sprawia, że ciasto ma piękny, jasno brązowy kolor. Pracochłonność tego ciasta wynika z konieczności upieczenia osobno co najmniej 3 - 4 placków, które następnie przekładamy kremami. Tradycyjny miodownik przekładany jest kremem z kaszą manną, zaś na wierzchu posypany jest orzeszkami ziemnymi z polewą czekoladową.
Miodownik możemy również zrobić z większą ilością warstw, kiedy to placki smarujemy cieńszą warstwą kremu. Takim ciastem jest wersja midownika, czyli ciasto Marlenka, która może składać się nawet z 9 placków. Do przekładania stosujemy krem z kaszy manny, krem budyniowy lub krem kajmakowy. Często pod warstwą kremu dodaje się także warstwę powideł śliwkowych lub warstwę pokruszonych orzechów.
Wykonanie miodownika jest dość czasochłonne. Najlepiej jest zrobić go co najmniej dzień przed imprezą. Po ułożeniu warstw ciasto wstawiamy do lodówki. Pełnię smaku uzyskuje dopiero na drugi dzień, kiedy to warstwy przejdą smakiem i nabiorą wilgotności. Z czasem smak miodownika staje się jeszcze lepszy.
Ciasto z miodem w kuchni polskiej i światowej
Miodownik nie jest jedynym miastem, w którym miód pełni ważną rolę. Podobnym ciastem jest placek Marlenka oraz Stefanka, które również zawierają miód. Co ciekawe, ciasto miodowe o nazwie Marlenka stanowi przysmak na południu Polski, podczas gdy w części północnej jest prawie w ogóle nie znane. Przypuszczalnie przepis ten przywieziony został przez Ormian do Czech, gdzie stał się bardzo popularny. Stamtąd Marlenka przywędrowała do Krakowa.
Ciasto Marlenka jest jeszcze bardziej pracochłonne niż miodownik, gdyż składa się aż z 6 - 7 warstw ciasta, które należy osobno upiec. Placki przygotowujemy podobnie jak na miodownik, lecz zaczynamy od zagrzania masła z miodem i cukrem. Grzejemy masę na małym ogniu cały czas mieszając i nie doprowadzając do wrzenia. Gdy masa ostygnie dodajemy jajka i mąkę z proszkiem do pieczenia. Gdy ciasto stanie się gęste przekładamy je na stolnicę i dalej zagniatamy. Ciasto dzielimy na 6 części, które trzeba osobno upiec. Jednak pieczemy krótko. Upieczenie jednego placka trwa 5 - 7 minut. Do przekładania Marlenki stosujemy krem budyniowy na bazie skondensowanego mleka lub kajmaku.
Na bazie ciasta miodowego robimy również inny placek o nazwie Stefanka. Posiada ono 3 lub 4 warstwy ciasta kruchego z miodem, upieczonego podobnie jak na miodownik. Do przekładania służy krem z kaszą manną. Charakterystyczną cechą Stefanki jest nasączenie ciasta ponczem z herbaty z cytryną. Po upieczeniu każdy placek nasączamy ponczem, następnie smarujemy kremem z kaszą manną. Na wierzchu ciasto dekorujemy polewą czekoladową i posypujemy orzechami.
Prawdopodobnie zarówno ciasto miodownik jak i Marlenka wywodzą się z kuchni ormiańskiej, w której słodycze często wyrabia się z dodatkiem miodu. Podobnym ciastem jest ormiańskie ciasto gata z orzechami. Ciasto robimy podobnie jak na miodownik, lecz z dodatkiem śmietany lub jogurtu. Podstawą jest nadzienie z mielonych orzechów z mąką, masłem, jajkiem i miodem. Na surowy placek układamy grubą warstwę nadzienia i przykrywamy drugim plackiem. Całość pieczemy.
Miód używany był do ciasta także w kuchni Żydów aszkenazyjskich. Jednak żydowski miodownik o nazwie lekach zupełnie nie przypomina polskiego miodownika, gdyż nie jest ciastem warstwowym, lecz plackiem upieczonym w formie do baby lub keksa. Wykonanie tego placka jest bardzo łatwe, gdyż wystarczy tylko zmieszać składniki i upiec. Lekach robimy na bazie ciasta półkruchego z olejem, zaś charakterystycznym dodatkiem jest miód oraz duża ilość korzennych przypraw jak, gałka muszkatołowa, imbir, kolendra, zmielone goździki i ziele angielskie.
Ciastem miodowym jest również baklawa słynna w krajach arabskich, bałkańskich, kaukaskich i Turcji. Pochodzenie tego deseru jest nieznane. Może on pochodzić z Turcji, Asyrii lub starożytnej Grecji. Podstawą baklawy jest cieniutkie ciasto filo, które przekładane jest orzechami i syropem miodowym. Wykonanie tego ciasta w warunkach domowych jest dość trudne. Dlatego, aby go zrobić samemu, należy się zaopatrzyć w gotowe ciasto filo. Płaty ciasta przekładamy masą zrobioną na bazie miodu i orzechów.
Jak zrobić dobry miodownik
Podstawowy przepis na pyszny, tradycyjny miodownik
Ciasto na miodownik nie jest trudne do zrobienia. Właściwie wystarczy połączyć składniki i wymieszać. Miodownik robimy z ciasta kruchego lub ucieranego z dodatkiem miodu.
Podstawowe składniki jakie będą potrzebne to:
- mąka z proszkiem do pieczenia,
- jajka,
- roztopione i ostudzone masło,
- cukier,
- miód.
Składniki wystarczy dokładnie wymieszać na gładką masę. Ciasto odkładamy następnie do lodówki na godzinę. Po czym dzielimy je na 3 - 4 placki i każdy placek pieczemy osobno. Wariantem miodownika jest także ciasto Królewicz, które składa się z warstw ciasta kruchego, zaś po środku dajemy warstwę ciasta biszkoptowego.
Przepis na różne kremy do przekładania ciasta
Klasyczny krem do miodownika robimy z mleka z kaszą manną. Mleko gotujemy z cukrem. Następnie dodajemy kaszę manną zmieszaną z zimnym mlekiem i gotujemy cały czas mieszając. Gdy masa ostygnie miksujemy ją z masłem lub margaryną, aż powstanie jednolity krem. Klasyczny miodownik królewski składa się z warstw ciasta kruchego, które smarujemy powidłami śliwkowymi, a następnie kremem z kaszy manny. Na wierzchu placek posypujemy orzechami i zalewamy polewą czekoladową.
Łatwiejszy do zrobienia jest krem budyniowy, który robimy z budyniu z torebki. Po zrobieniu budyniu miksujemy go z miękkim masłem. Podobnie robimy także krem kajmakowy, czyli miksujemy masło z kajmakiem. Innym wariantem masy do przekładania może być krem wykonany z bitej śmietany, serka mascarpone i kajmaku.
Dobry miodownik zrobimy z większej ilości warstw ciasta, które przełożymy różnymi rodzajami kremu. Świetnie smakuje zestawienie dwóch lub trzech kremów, na przykład kremu budyniowego i kajmakowego. Klasyczny miodownik jest dość łatwy do zrobienie, choć pracochłonny. Jeśli zaś chcemy zachwycić gości czymś niezwykłym, możemy pokusić się o warianty miodownika, jak Marlenka czy Stefanka, lub ciasto łączone z różnymi rodzajami kremów i z dodatkiem warstwy z ciasta biszkoptowego.
