Bigos

Bigos - tradycyjne i nowoczesne przepisy na domowy bigos ze świeżej i kiszonej kapusty

Każdy lubi tradycyjny, polski bigos serwowany najczęściej na świątecznym stole. Obecnie coraz rzadziej robimy bigos na co dzień, gdyż jest to danie czasochłonne, wymagającego długiego gotowania. Warto jednak poznać dobry przepis na bigos, gdyż jest to danie w rzeczywistości łatwe do zrobienia i praktycznie gotuje się samo. Bigos warto wprowadzić do codziennego jadłospisu, z uwagi na prozdrowotne właściwości kapusty kiszonej. Doradzamy jak zrobić dobry bigos na co dzień i na świąteczny stół. Podajemy najciekawsze tradycyjne i nowoczesne przepisy na domowy bigos.

Tradycyjny polski bigos

Przepis na tradycyjny polski bigos

Bigos uchodzi za flagowe danie kuchni polskiej, choć potrawa ta występuje także w kuchni litewskiej i białoruskiej. To pyszne danie jada się na obiad, na ciepło z pieczywem. Przygotowanie bigosu nie jest trudne. Przepis na dobry, domowy bigos z kapusty kiszonej jest banalnie prosty i wymaga tylko zmieszania składników i ugotowania. Jest to jednak danie czasochłonne, gdyż bigos wymaga długiego gotowania, nawet 3 dni. Dlatego też domowy bigos robi się najczęściej na święta i stanowi on ukoronowanie świątecznego stołu.

Do bigosu potrzebne są takie składniki jaki:

• kapusta kiszona i świeża,
• różne rodzaje mięsa,
• przyprawy,
• różne dodatki.

Przygotowanie bigosu wymaga po prostu umieszczenia wszystkich składników w dużym garnku i gotowanie na wolnym ogniu. Różnorodne przepisy na bigos zależą od dodatków, które wkłada się do garnka w celu poprawy smaku. Panuje tu spora dowolność i różnorodne tradycje. Można powiedzieć, że każdy kucharz ma ulubiony przepis na dobry bigos.

Kto wymyślił przepis na bigos i jego odmiany

Zarówno pochodzenie dania jak i jego nazwy nie jest do końca znane. Nie wiadomo też kiedy danie to weszło do kanonu kuchni polskiej. Jedna wersja mówi, że do XVII wieku bigos stanowił kosztowną i wykwintną potrawę z siekanego mięsa z różnymi kwaśnymi dodatkami. Takie właśnie danie pod nazwą bigos pojawia się w źródłach z XVI wieku. W wieku XVIII na ziemiach polskich zapanowała bieda wskutek wojen i oziębienia klimatu. Wówczas zamieniono droższe dodatki na kiszoną kapustę, aby zmniejszyć koszt. Inna wersja głosi, że danie powstało w celu wykorzystania resztek mięsa.

Przepis na bigos wpisuje się w tradycję ludowych dań jednogarnkowych, które upowszechniły się przed wiekami wśród ludów koczowniczych, kiedy tylko nauczono się wytwarzać metalowe garnki do zawieszania nad ogniskiem. Dania jednogarnkowe stanowiły tani i łatwy sposób przygotowania pożywienia dla ludzi ciężko pracujących. Często był to jedyny posiłek dziennie, który gotowano lub podgrzewano w kociołku zawieszonym nad ogniskiem. Dlatego też dania te musiały być pożywne i zawierać białko, witaminy i składniki mineralne. Dania jednogarnkowe znane są w wielu regionach świata i zawierają mięso i warzywa, które zapewniają energię do pracy.

Dania jednogarnkowe upowszechniły się szczególnie w Europie Środkowej i związane były z kuchnią ludową i pasterską. Niektóre przepisy przywędrowały także wraz z najazdami Tatarów. Być może pierwowzorem bigosu było tatarskie danie jednogarnkowe azu, składające się z mięsa, cebuli i ogórków kiszonych. Było to praktyczne jedzenie dla ludzi pracujących w polu lub wypasających zwierzęta. Z tradycji dań jednogarnkowych wywodzi się polski bigos, węgierski gulasz, niemiecki eintopf, bałkański giuwecz i wiele innych.

Dania te gotowano w żeliwnych kociołkach z wiekiem, które przykręcano śrubami, może dlatego aby jedzenie się nie wylało, gdyby kociołek się przewrócił. W polskiej tradycji pojawiają się legendy o gotowaniu bigosu w garnku z wiekiem zaklejonym ciastem. Pod wpływem ciśnienia pary pokrywka wylatywała w górę, co oznaczało że bigos jest gotowy.

Kapusta w kuchni polskiej

Kapusta została udomowiona prawdopodobnie w Europie około 1000 roku p.n.e. i pochodzi od rośliny brassica oleracea, podobnie jak inne warzywa kapustne jak brokuł, brukselka, kalafior itp. Jej uprawa w Polsce datuje się prawdopodobnie od około XV wieku. Kapusta odgrywa dużą rolę w kuchni polskiej, gdzie szczególną potrawą jest kapusta kiszona, znana ze swoich właściwości prozdrowotnych, bogactwa witaminy C i licznych składników mineralnych. Uważa się, że kiszenie kapusty wymyślili Chińczycy, zaś do Europy ten sposób przechowywania przywieźli Tatarzy. Kapusta kiszona stanowi również tradycyjne danie w kuchni niemieckiej, holenderskiej i żydowskiej.

W tradycyjnej kuchni polskiej z kapusty przyrządza się następujące dania:

• bigos,
• gołąbki,
• pierogi lub krokiety z kapustą,
• zupy jak kapuśniak czy kwaśnica,
• surówki,
• jarzyny na ciepło, jak kapusta zasmażana.

Czy bigos jest zdrowy

Tradycyjny bigos uchodzi za danie ciężkostrawne i kaloryczne. Wbrew pozorom nie możemy zanadto przybrać na wadze, gdyż bigosu nie je się dużo. Ponadto nie zawiera on właściwie węglowodanów. Szczególną wartością bigosu jest kiszona i świeża kapusta, które mają wiele właściwości prozdrowotnych.

Za ciężkostrawność bigosu odpowiedzialne jest nie tylko tłuste mięso, lecz także grzyby. Dlatego też dodaje się suszone śliwki, które mają dużo błonnika i poprawiają trawienie. Podobne działanie mają też przyprawy dodawane do bigosu, które ułatwiają trawienie. Dlatego warto dodawać majeranek, który pobudza wydzielanie żółci i soków żołądkowych.

Bigos jako taki, nie jest szczególnie zdrowym daniem. Jest kaloryczny i ciężkostrawny. Jednak domowy bigos, wykonany własnoręcznie z dobrej jakości produktów, wpisuje się do kanonu zdrowych potraw domowych. Dzięki temu unikamy jedzenia żywności przetworzonej. Przepis na bigos został tak pomyślany, aby zrównoważyć ciężkostrawne składniki przez dodatki i przyprawy ułatwiające trawienie. Ponadto bigos stanowi sposób na dodanie do diety dużej ilości prozdrowotnych kiszonek, których zazwyczaj nie jadamy zbyt wiele.

Najlepszy przepis na domowy bigos

Najważniejsze składniki na domowy bigos

Bigos robimy z kapusty kiszonej, która stanowi podstawę tego dania i główny składnik. Osoby, które nie lubią mocno kwaśnej kapusty mogą złagodzić smak bigosu poprzez dodanie poszatkowanej, świeżej kapusty. Ilość świeżej kapusty zależy od upodobań, lecz przyjmuje się zazwyczaj proporcje pół na pół.

Kolejnym podstawowym składnikiem bigosu jest mięso. Tu panuje duża dowolność, a nawet im bardziej różnorodne jest mięso tym lepiej. Generalnie najlepszym mięsem do bigosu jest wieprzowina, która nie jest zbyt twarda i nie rozpada się w czasie długiego gotowania. Z tego właśnie powodu do bigosu długo gotowanego nie sprawdzają się kurczaki.

Do bigosu stosuje się mięso tłuste. Najbardziej typowym składnikiem bigosu jest kiełbasa i boczek. Z mięsa najlepiej nadaje się wieprzowina, czyli karkówka i łopatka. Można również dodać wołowinę, z której najlepiej sprawdzi się podgardle. Jeśli chcemy dodać indyka lub kurczaka to raczej w mniejszej ilości, gdyż to mięso rozpadnie się w procesie długiego gotowania.

Jako przyprawy najlepiej sprawdzają się:

• liść laurowy,
• ziele angielskie,
• owoc jałowca.

Można dodać również kminek i majeranek.

Bigos z samego mięsa i kapusty byłby zbyt ubogi, dlatego tradycyjnie uzupełnia się go o różne dodatki. Aby bigos był bardziej zdrowy i warzywny dodajemy podsmażoną cebulę i niewielką ilość czosnku. Świetnym dodatkiem do bigosu są również grzyby. Mogą to być suszone grzyby leśne lub zwykłe pieczarki. Do bigosu dodaje się również śliwki suszone, które nadają mu ciekawy, nieco korzenny smak. W kuchniach regionalnych do bigosu dodaje się również miód lub/i czerwone wino. Całkiem nowoczesnym wynalazkiem jest dodatek przecieru pomidorowego, który łagodzi i wzbogaca smak bigosu i sprawia, że jest on lżej strawny.

Przygotowanie domowego bigosu

Wbrew pozorom przygotowanie domowego bigosu wcale nie jest trudne. Bigos gotuje się praktycznie sam. Największy trud stanowi przygotowanie składników.

Jeśli bigos zawiera grzybki to zaczynamy od namoczenia i obgotowania ich. Wywar z grzybów posłuży następnie do ugotowania kapusty. Dodajemy przygotowane rodzaje mięsa, przyprawy. Na koniec dodajemy czerwone wino lub przecier pomidorowy. Bigos wystarczy gotować przez pół godziny, aby był dobry do jedzenia. Jednak naprawdę dobry bigos uzyskamy poprzez wielokrotne gotowanie, najlepiej po kilka godzin, w ciągu 3 dni pod rząd.

Mimo łatwości wykonania czasami pojawiają się błędy. Bigos ma jednak to do siebie, że łatwo go uratować. Podczas długiego gotowania często zdarza się przypalenie bigosu. Wówczas przekładamy go do drugiego garnka i gotujemy dalej. Niektórzy twierdzą, że bigos powinien się przypalić, gdyż to dopiero dodaje mu smaku. Jeśli bigos jest zbyt kwaśny, można dodać do niego świeżej kapusty. Innym sposobem jest dodanie słodkich powideł śliwkowych, cukru lub miodu. Zbyt słony bigos łagodzimy dodając więcej świeżej kapusty, lub dodajemy ziemniak, który wchłonie część soli.

Różne odmiany bigosu

W polskiej kuchni bigos przechodził ewolucję i wykształciły się różne odmiany. Początkowo była to mocno przyprawiona potrawa z siekanego mięsa z dodatkiem kwaśnych owoców, soku z cytryny i przypraw korzennych. W XVIII wieku zaczęto stosować tańszy dodatek jakim jest kapusta kiszona. Powstał wówczas tzw. bigos hultajski, który stanowi obecnie klasyczne danie kuchni polskiej.

Ciekawą odmianą bigosu jest bigos litewski. Jego charakterystyczną cechą jest dodatek kwaśnych jabłek i włoszczyzny. Do bigosu litewskiego bierzemy świeżą kapustę. Przygotowanie bigosu litewskiego jest nieco bardziej pracochłonne, gdyż musimy gotować osobno mięso z warzywami i osobno kapustę z jabłkami. Podczas gdy kapusta się gotuje, podsmażamy cebulę i pokrojone mięso, które następnie dodajemy do kapusty.

Nieco odmiennym zdaniem jest bigos galicyjski, również przygotowany z białej kapusty. Co ciekawe, przepis zawiera również fasolę i ziemniaki, zaś z mięsa potrzebujemy kość od szynki, boczek i słoninę. Przepis jest nieco pracochłonny, gdyż wymaga długiego gotowania fasoli z kością i boczkiem. Później dodajemy podsmażoną słoninę, ziemniaki i poszatkowaną, świeżą kapustę. Bigos ten nabiera smaku, jeśli po ugotowaniu zapiecze się go dodatkowo w piekarniku. Warto tę potrawę kilkakrotnie podgrzewać.

Warto poznać przepis na tradycyjny, polski bigos oraz jego odmiany, gdyż jest to danie zdrowe, a jednocześnie łatwe do wykonania.