Kuchnia śląska

Ilustracja: Kuchnia śląska - charakterystyka, typowe dania, przepisy, praktyczne porady

Tradycyjna kuchnia śląska ukształtowała się w chłodnym regionie, gdzie ludzie ciężko pracują. Dlatego też powstały tam dania tłuste, wysokokaloryczne i sycące. Regionalna kuchnia śląska zapożyczyła również wiele inspiracji z kuchni czeskiej i niemieckiej. Najważniejszym posiłkiem jest obiad, dlatego też stworzono tam szczególnie interesujące dania obiadowe. Podstawowymi składnikami, z których tworzy się dania obiadowe są ziemniaki, mąka, kapusta kiszona i mięso. Flagowym daniem obiadowym kuchni śląskiej są kluski śląskie, wołowa rolada z sosem i kapusta modra. Na Śląsku jada się głównie proste dania kuchni ludowej, jak placki ziemniaczane, kiszkę ziemniaczaną, kaszankę oraz różnego rodzaju kluski z mąki i ziemniaków.

Kuchnia śląska - charakterystyka, typowe dania, przepisy, praktyczne porady

Tradycyjna, regionalna kuchnia śląska jest wart poznania, mimo że dania są raczej tłuste i wysokokaloryczne. Zostały one stworzone dla ciężko pracujących, prostych ludzi. Jednak kuchnia zachwyca bogactwem smaków, szczególnie wśród dań z ziemniaków, mięsa, mąki i kapusty. Przedstawiamy najciekawsze, tradycyjne przepisy kuchni śląskiej i wyjaśniamy ich ciekawe nazwy wywodzące się z gwary śląskiej.

Tradycyjna, regionalna kuchnia śląska - charakterystyka i najciekawsze potrawy

Charakterystyka kuchni śląskiej

Śląsk jest regionem górniczym, przemysłowym, a jednak powstała tam bogata kultura, której jednym z aspektów jest regionalna kuchnia śląska. Powstała ona w regionie, gdzie ludzie ciężko pracują i muszą zjeść pożywne, sycące dania. Dlatego też wywodzi się głównie z kuchni ludowej, lecz zawiera również dania typowe dla mieszczaństwa. W czasach historycznych Ślązacy starali się sami zadbać o swoje wyżywienie. Każda rodzina miała ogródek, w którym uprawiała rośliny i hodowała świnie.

Kuchnię śląską ukształtował zimny, kontynentalny klimat Europy Środkowej, gdzie jada się dużo węglowodanów i białka, zaś dania są tłuste i wysokokaloryczne. Podobnie jak w kuchni polskiej, ukraińskiej i litewskiej, jada się tu dużo ziemniaków, dań mącznych, kapusty i mięsa. Jest ona regionalną odmianą kuchni polskiej, lecz Ślązacy stworzyli niepowtarzalne przepisy, korzystając z inspiracji także kuchnią czeską i niemiecką. Co ciekawe, tradycyjne, śląskie dania mają nazwy w gwarze śląskiej, które wydają się zabawne. Nazwy dań śląskich pochodzą często z języka niemieckiego lub czeskiego, gdyż stamtąd pochodziło najwięcej inspiracji dla sztuki kulinarnej.

Przepisy na najważniejsze śląskie potrawy

Jak w tradycyjnej kuchni polskiej, także na Śląsku jada się 3 typowe posiłki dziennie, czyli śniadanie, obiad i kolację. Najważniejszym daniem w ciągu dnia był obiad, dlatego też dania obiadowe są najbardziej sycące. Obiad składa się z zupy, drugiego dania i kompotu. Na drugie danie podawano zwykle mięso, kluski na bazie kartofli oraz surówkę, którą najczęściej była czerwona kapusta, czyli “kapusta modra”. Na Śląsku wykształcił się obyczaj przyrządzania mięsa w formie nadziewanej rolady z sosem. Rolada zwykle była robiona z mięsa wołowego z dodatkiem ogórka kiszonego, cebuli, boczku i musztardy. Do mięsa podaje się różne rodzaje klusek.

Klasyczne, śląskie dania obiadowe:

  • zupy: żur, wodzionka, grochówka, kartoflanka, zalewajka (zupa z regionu Częstochowy), kwaśnica (zupa z Beskidów),
  • dania mięsne: rolada, karminadle (kotlety mielone), krupniok (kaszanka),
  • dodatki do dania drugiego: kluski śląskie gumiklyjzy, buchty,
  • surówka: kapusta modra.

Najciekawsze śląskie przepisy i potrawy

Tradycyjna kuchnia śląska opiera się na daniach ziemniaczanych i mącznych

Jak we wszystkich tradycjach kulinarnych Europy Środkowej, na Śląsku jada się dużo dań ziemniaczanych, które dawały górnikom dużo kalorii do ciężkiej pracy. Z ziemniaków robiło się kluski, na przykład kluski śląskie, i podawało do mięsa z sosem. Gdy nie było mięsa jadało się dania bezmięsne z ziemniaków i kapusty.

Ciekawe dania ziemniaczane i mączne:

  • kluski śląskie z charakterystycznym dołkiem w środku robi się z ugotowanych ziemniaków, mąki i jajka. Zwykle podaje się je do mięsa z sosem,
  • mozgol, czyli danie z ugotowanej kapusty kiszonej i ugotowanych ziemniaków zmieszanych razem z dodatkiem smalcu,
  • poleśniki, czyli placki ziemniaczane zapiekane na liściach kapusty,
  • bachora, rodzaj kiszki ziemniaczanej,
  • prażucha ze spyrkami, czyli kładzione kluski mączne ze skwarkami,
  • placki z blachy, czyli placki ziemniaczane podawane na słono ze skwarkami lub na słodko ze śmietaną,
  • buchty, czyli duże kluski na parze, przypominające czeskie knedliki.

Obiadowe dania mięsne

Mięso także gościło na stołach górników, szczególnie że w czasach historycznych rodziny górników starały się hodować świnie w przydomowych ogródkach. Jednak klasycznym daniem śląskim jest rolada wołowa z nadzieniem. Została ona wpisana na listę tradycyjnych polskich produktów regionalnych. Obecnie robi się rolady także z wieprzowiny lub kurczaka z różnym nadzieniem. Niegdyś rolada podawana była tylko na niedzielny obiad. Na co dzień, Ślązacy zadowalali się tańszym jedzeniem z ziemniaków lub podrobów.

Typowym daniem były karminadle, czyli kotlety mielone. Podobnie jak w kuchni polskiej robione były z wieprzowiny z dodatkiem namoczonej bułki, cebuli i jajka. Śląskie karminadle smaży się na głębokim tłuszczu.

Klasycznym daniem były krupnioki śląskie, czyli odmiana kaszanki. Po świniobiciu starano się wykorzystać wszystko. Podobnie jak kaszankę, krupnioki robi się z krwi, którą miesza się z podrobami, kaszą, cebulą i przyprawami. Tradycyjne krupnioki zawierają więcej podrobów niż kaszy.

Pozostałe przepisy kuchni śląskiej

Często zadawane pytania
Poznaj inne kategorie przepisów na FajneGotowanie.pl
Załóż konto
  • zapisywać ulubione przepisy
  • otrzymywać dopasowane przepisy na maila
  • komentować przepisy pod własnym nickiem
Załóż konto