Na czym polega rozszerzanie diety niemowląt? Wyjaśniamy krok po kroku
Rozszerzanie diety niemowląt jest bardzo istotnym elementem prawidłowego rozwoju dziecka. Poszerzenie menu niemowlęcia ma na celu nie tylko dostarczenie mu odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych, ale również wzbogacenie jadłospisu o nowe smaki oraz naukę prawidłowych nawyków żywieniowych. Jak prawidłowo rozszerzać dietę niemowlaka? O tym w artykule poniżej.
Jeśli szukasz więcej porad i inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu przepisy dietetyczne.
Dlaczego żywienie niemowlaka jest takie ważne?
W pierwszych dwóch latach życia dziecka mamy największy wpływ na ukształtowanie stanu zdrowia niemowlęcia oraz jego późniejszą kondycję, w tym na przykład występowanie alergii pokarmowych, ilości tkanki tłuszczowej czy problemów z układem hormonalnym.
W tym okresie kształtują się przyszłe nawyki żywieniowe i zasady, zgodnie z którymi dziecko będzie się odżywiało w późniejszych latach.
Rozszerzanie diety niemowląt ma oczywiście na celu dostarczenie dziecku odpowiednich ilości energii, makroskładników (białek, tłuszczów i węglowodanów), witamin oraz składników mineralnych, ale to nie wszystko. Dzięki odpowiednim technikom pokazujemy dziecku, jak wygląda spożywanie posiłków, ja jeść, gryźć, żuć i przełykać, jak również pozwalamy niemowlakowi na poznawanie nowych smaków. Pierwsze dwa lata życia dziecka to czas, w którym jest ono najbardziej otwarte na poznawanie nowych smaków, dlatego warto to wykorzystać i podawać dziecku jak najwięcej dozwolonych rozmaitych potraw.
Poradnik dotyczący schematu żywienia niemowlaka znajdziemy na wielu stronach dotyczących zdrowego odżywiania i ma on na celu ułatwienie rodzicom właściwego wzbogacania diety rozwijającego się dziecka. Ponieważ jednak odżywianie niemowląt jest wciąż tematem wzbudzającym wiele emocji i wywołującym dużo dyskusji, warto korzystać ze sprawdzonych źródeł oraz wprowadzać nowe potrawy zawsze po konsultacji z lekarzem.
Rozszerzanie diety niemowląt – podstawowe zasady
Zdrowa dieta dla niemowlęcia
Rozszerzanie diety niemowląt zaczyna się najczęściej w wieku około 6 miesięcy, a zarazem wtedy, kiedy niemowlę jest fizycznie przygotowane do jedzenia innych pokarmów niż mleko. Granica 6 miesięcy dotyczy przede wszystkim dzieci karmionych piersią, natomiast w przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym, poszerzenie diety możemy wprowadzić 1-2 miesiące wcześniej, ale nie wcześniej niż po 17 tygodniu życia dziecka. Oceniając gotowość dziecka do spożywania innych niż mleko posiłków, bierzemy pod uwagę umiejętność utrzymywania siedzącej pozycji, trzymania prosto szyi i główki, a także stopniowe zanikanie wypychania językiem pokarmu podawanego na łyżeczce.
Bardzo ważnym elementem, który bierzemy pod uwagę, kiedy planujemy rozszerzać dietę niemowlaka jest gęstość energetyczna posiłku. Ilości pokarmu, które spożywa niemowlę są niewielkie, dlatego powinny mieć odpowiednią wartość odżywczą. Poradnik Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rekomenduje, że gęstość odżywcza posiłków, które zawiera dieta dziecka w tym wieku, nie powinna być niższa niż wartość energetyczna mleka mamy, czyli około 70 kalorii na 100 g produktu. Nie dotyczy to jednak tylko kalorii, ale również innych niezbędnych dla rozwoju substancji odżywczych. Szczególnie istotnym składnikiem, który należy uwzględnić w jadłospisie niemowlaka, jest żelazo, którego niedobór jest jednym z najszybciej występujących deficytów. Sprawdź także zebrane w tym miejscu przepisy na śniadania dla dzieci.
Jak rozszerzać dietę niemowlaka
Potrawy, jakie będziemy serwować niemowlakowi, są ściśle uzależnione od jego wieku. W okresie od pierwszego do szóstego miesiąca życia niemowlę powinno być najpierw karmione jedynie mlekiem, najlepiej naturalnym. W niektórych schematach żywieniowych dopuszczalna jest w tym okresie niewielka ilość glutenu, która w założeniu ma pomóc niemowlakowi uniknąć wystąpienia alergii lub nietolerancji w późniejszym czasie.
Między szóstym a ósmym miesiącem życia rozszerzanie diety niemowląt powinno uwzględniać 2-3 dodatkowe porcje posiłku uzupełniającego (plus ewentualnie 1-2 przekąski). Produkty powinny być przecierane lub w formie miękkich, małych kawałków). Do menu malucha warto dodać:
- przecierane owoce i warzywa lub w postaci miękkich kawałków,
- produkty zbożowe (zarówno te bezglutenowe, jak i zawierające gluten): makarony, kasze, ryże, płatki, zbożowe, pieczywo,
- produkty mleczne (jako dodatek do przyrządzania potraw),
- mięso, ryby, jaja, rośliny strączkowe,
- wartościowe źródła tłuszczów: oleje roślinne, masło, zmielone orzechy.
W okresie między 9 a 24 miesiącem życia wskazane są dodatkowo 3-4 posiłki uzupełniające oraz 1-2 przekąski. Stopniowo wprowadzamy kolejne produkty z poszczególnych grup artykułów spożywczych, ale w miarę rozwoju dziecka, zmieniamy konsystencję na coraz bardziej stałą. Po 12 miesiącu życia możemy jeść już posiłki wspólnie, pod warunkiem, że nasz sposób żywienia jest zdrowy i odpowiednio zbilansowany.
Jakich produktów nie powinniśmy podawać niemowlakowi?
W pierwszej kolejności jest to wszystko to, co może spowodować zatrucie pokarmowe, między innymi produkty z niepasteryzowanego mleka, surowe mięso i ryby, niedogotowane jajka czy niedokładnie umyte warzywa i owoce. Z uwagi na to, że układ pokarmowy niemowlęcia nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, jest bardziej podatny na zatrucia i gorzej sobie z nimi radzi.
Dieta nie powinna wprowadzać dodatku cukru oraz soli, które nie dość, że przyzwyczajają dzieci do mniej zdrowych smaków, to jeszcze dodatkowo mogą zwiększyć ryzyko nadmiernej masy ciała oraz rozwoju chorób dietozależnych w późniejszych latach życia.
Niemowlakowi nie powinniśmy również podawać produktów, którymi łatwo się zakrztusić, takich jak na przykład małe kawałki twardych owoców czy warzyw, produkty okrągłe oraz twarde.
Niewskazane są wszystkie napoje poza mlekiem mamy lub mlekiem modyfikowanym oraz wodą. Popularne herbatki i soczki nie pomogą niemowlakowi, a jedynie dostarczą niepotrzebnych dodatkowych składników. Dieta nie powinna również zawierać mleka pochodzenia zwierzęcego do picia, ponieważ występuje w nim zbyt dużo białka jak na potrzeby małego dziecka, a obecny w mleku wapń może upośledzać wchłanianie ważnego dla rozwoju żelaza.
Jak wprowadzać nowe pokarmy do diety niemowlaka?
Jak serwować nowe potrawy?
Rozszerzanie diety niemowląt należy przeprowadzać stopniowo, najlepiej podać niewielką ilość (jedną, dwie łyżeczki) pojedynczego pokarmu co kilka dni, tak aby zauważyć, jeśli wystąpiłyby jakieś działania niepożądane. Większe ilości lub wzbogacenie menu dziecka o kilka produktów naraz może utrudnić ewentualną przyczynę dolegliwości, na przykład nadmiernego płaczu, bólu brzucha, biegunki czy wymiotów.
Aby kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe, warzywa warto podawać naturalne, niedoprawione posiłki, a w przypadku warzyw i owoców zaczynać od tych pierwszych, które mają mniej słodki smak.
Jednym z polecanych sposobów żywienia niemowląt jest tak zwane karmienie responsywne. Polega ono na podzieleniu odpowiedzialności za posiłek. Rodzic powinien podawać regularnie wartościowe i bezpieczne posiłki, ale to dziecko wybiera, co zje i w jaki sposób. Dieta ta zakłada szczególną koncentrację na potrzebach oraz reakcjach dziecka.
Dieta niemowlaka – konsystencja posiłków
Konsystencja posiłków powinna ulegać zmianom w miarę rozwoju dziecka.
Najpierw, w okresie do 4 – 6 miesiąca życia, wszystko, co spożywa niemowlę, jest w postaci płynnej, co pozwala na usprawnienie procesów ssania i połykania. Od 4 do 7 miesiąca możemy również podać gładkie puree, które pozwala dziecku na oswojenie się z jedzeniem z łyżeczki.
Po 7 miesiącu życia stopniowo podajemy coraz mniej rozdrobnione posiłki, zaczynając od rozgniatania widelcem, poprzez siekanie, aż do podawania potraw w postaci stałej.
Zalecane rozszerzanie diety niemowląt a praktyka
Teoria teorią, ale w praktyce żywienie niemowląt może nieco odbiegać od zalecanych standardów. Każde dziecko jest inne, a rozszerzanie diety to umiejętność, której nabywa przez dłuższy czas, niekoniecznie według schematów. Zalecane porcje pokarmów uzupełniających w diecie dziecka, czasami będą dla niego za małe, zbyt duże lub w ogóle odmówi jedzenia. Należy do tego podchodzić ze spokojem i pamiętać, że nauka jedzenia to proces.
Każde dziecko rozwija się w swoim tempie i czasami nawet nie zauważamy, jakie robi postępy i jak zmienia się jego ciało. Pomóc w tym może technika określana w przypadku osób dorosłych jako dieta selfie. Dieta selfie polega na tym, że dokumentujemy wygląd naszego ciała na zdjęciach w trakcie procesu odchudzania, tak aby móc zaobserwować zmiany po dłuższym czasie. W przypadku niemowląt nie zależy nam oczywiście na redukcji masy, a raczej na przybieraniu na wadze, warto jednak wykorzystać pomysł na fotografowanie i zapisywanie nowych umiejętności, dzięki czemu szybko zauważymy, jak bardzo nasze dziecko się zmienia.