Dieta w cukrzycy ciążowej - zasady, jadłospis, produkty, porady
Cukrzyca ciążowa jest to rodzaj cukrzycy, która pojawia się w okresie ciąży i najczęściej ustępuje po porodzie. Występuje ona najczęściej w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Cukrzyca ciążowa jest najczęściej występującym powikłaniem metabolicznym u kobiet ciężarnych. Na cukrzycę ciężarnych zapada około 1-4% kobiet, a choć w większości przypadków ustępuje ona po urodzeniu dziecka, to kobiety chorujące w czasie ciąży są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w późniejszych latach i powinny regularnie kontrolować poziom cukru we krwi.
Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu dietetyczne przepisy.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jeżeli szukasz informacji na temat ciąży, polecamy serwis Spokojnie o ciąży. Znajdziesz tam wyczerpujące poradniki pisane przez położne, dotyczące okresu zarówno przed jak i w trakcie ciąży. Tu znajdziesz natomiast szczegółowe dane na temat diety cukrzycowej w ciąży.
Cukrzyca ciążowa – czynniki ryzyka
Ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej wzrasta przy występowaniu niektórych czynników:
- wcześniejsze urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg,
- cukrzyca typu 2 w wywiadzie rodzinnym,
- zajście w ciążę po 35 roku życia,
- zdiagnozowana cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,
- nieprawidłowa dieta przed ciążą i w jej trakcie, obfitująca w cukier i słodkie produkty,
- nadwaga lub otyłość, nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu, zespół policystycznych jajników.
Cukrzyca ciążowa może skutkować niekorzystnymi zjawiskami, zarówno dla matki, jak i dziecka, takie jak makrosomia (nadmierna masa ciała dziecka), rozwój wad wrodzonych płodu (wady serca, układu nerwowego, nerek i układu moczowego, narządów ruchu), a także powikłania w czasie porodu.
Dieta w cukrzycy ciążowej
Podstawowe zasady diety przy cukrzycy ciężarnych
Dieta cukrzycowa dla kobiety ciężarnej musi zapewniać odpowiednią podaż składników odżywczych niezbędnych dla niej i dla rozwoju płodu, a zarazem dbać o niskie stężenie poziomu cukru we krwi. Jadłospis musi dostarczyć odpowiednią ilość białka, tłuszczu, węglowodanów, witamin, składników mineralnych oraz błonnika. W diecie w cukrzycy ciążowej nie należy również zapominać o piciu odpowiedniej ilości płynów. Najbardziej wskazana dla cukrzyków będzie niegazowana woda mineralna, a także owocowe i ziołowe herbatki bez dodatku cukru.
Ciąża u kobiety ciężarnej zakłada spożywanie 5-6 regularnych, niewielkich posiłków dziennie, tak aby nie dopuścić do nadmiernych spadków poziomu cukru we krwi. Należy zadbać o tak zwane czyste przerwy między posiłkami, nie można w nich podjadać czy wypijać napojów z dodatkiem cukru. Nie wolno zapominać o posiłku wieczornym, ponieważ unikanie go może doprowadzić do wystąpienia hipoglikemii nocnej.
Dieta cukrzycowa – zapotrzebowanie na składniki odżywcze
Zapotrzebowanie kaloryczne jest odmienne dla każdej kobiety w ciąży i jest uzależnione od masy ciała, wzrostu, stanu zdrowia, wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej, a także tygodnia ciąży, tak aby zapewnić wskazany przyrost wagi.
Zapotrzebowanie na energię u kobiet w ciąży nie zmienia się w czasie pierwszego trymestru, w drugim wzrasta o 360 kcal na dobę, a w trzecim o 475 kcal dziennie. Układając jadłospis dla kobiety, która jest ciężarna, nie wolno zakładać zbyt dużej liczby kalorii, ponieważ nadmierny przyrost wagi w czasie ciąży niesie za sobą ryzyko zbyt dużego zwiększenia masy płodu.
Dieta cukrzycowa zakłada następujący rozkład składników odżywczych: 30% białka, 20-30% tłuszczów oraz 40-50% węglowodanów, z przewagą węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym. Ciąża wymaga również suplementacji kwasem foliowym oraz innymi produktami, jeśli lekarz prowadzący stwierdzi niedobory i zaleci wprowadzenie suplementacji. Należy również pamiętać, że cukrzycy powinni znajdować się pod stałą kontrolą diabetologa, dotyczy to również opieki nad kobietami ciężarnymi.
Dieta w cukrzycy ciążowej a refluks
W przypadku diety cukrzycowej czasami musi zostać zastosowana również dieta w refluksie. Ponieważ kobietom w ciąży – diabetykom często towarzyszy refluks, to dieta w refluksie pozwoli na zapobieganie i łagodzenie niekorzystnych objawów. Jednak należy pamiętać, że jeśli nie ma do tego konkretnych wskazań, to nie powinniśmy wdrażać diety w refluksie. Ogranicza ona spożycie niektórych zdrowych produktów spożywczych, co może skutkować mniejszą wartością odżywczą diety. A może zainteresują cię także ten artykuł na temat indeksu glikemicznego?
Dieta cukrzycowa – produkty dozwolone i zakazane
Jadłospis diabetyka – co można jeść?
Dieta w cukrzycy ciążowej zakłada spożywanie konkretnych produktów spożywczych. Można jeść między innymi:
- produkty zbożowe z pełnego ziarna: pieczywo razowe, pieczywo typu graham, grube kasze (gryczana, jęczmienna pęczak), brązowy lub dziki ryż, razowe makarony, naturalne płatki zbożowe, otręby,
- mleko i produkty nabiałowe (jogurt naturalny, kefir, maślanka, sery twarogowe), chude mięso (kurczak, indyk, cielęcina, chuda wołowina), jaja, ryby (w tym szczególnie istotne są tłuste ryby morskie, zawierające cenne kwasy omega-3), warzywa strączkowe jako dobre źródła białka roślinnego,
- warzywa o niskiej zawartości węglowodanów: sałata, ogórki, pomidory, papryka, kalafior, brokuły, marchew, rzodkiewka, szczypiorek, rzepa, szparagi,
- owoce wskazane dla kobiety ciężarnej to również te o niskim indeksie i ładunku glikemicznym, takie jak owoce jagodowe (truskawki, borówki, maliny, jeżyny, jagody), owoce cytrusowe (pomarańcze, mandarynki, grejpfruty), porzeczki, agrest, śliwki, jabłka czy gruszki,
- przyprawy wolne od dużej ilości soli i niepotrzebnych składników dodatkowych (konserwantów, barwników, substancji poprawiających smak i zapach, sztucznych dodatków),
- jedzenie produktów o wysokiej zawartości błonnika, ponieważ spowalnia on uwalnianie cukru do krwiobiegu.
Dieta w cukrzycy ciążowej – czego warto unikać?
Z jadłospisu diabetyka usunąć powinniśmy następujące produkty spożywcze: cukier i wyroby cukiernicze, dania typu fast food, produkty wysoko przetworzone, soki owocowe, słodzone napoje, dżemy, miód, tłuste mięsa, podroby, sery, alkohol i papierosy.
Nie powinno się spożywać produktów o wysokim indeksie glikemicznym: jasnego, pszennego pieczywa i makaronów, białego ryżu, drobnych kasz oraz takich owoców jak melony, ananasy, arbuzy, owoce suszone. Owoce należy zawsze spożywać z dodatkiem białka i tłuszczu, np. jogurtem naturalnym i orzechami.
Rezygnacja przez cukrzyków z dań o wysokim ładunku i indeksie glikemicznym pomaga w utrzymaniu cukru w ryzach, ponieważ wzrasta on dużo wolniej.
Kobieta ciężarna powinna również unikać niektórych produktów w postaci surowej: jaj, ryb i owoców morza, surowego i niedopieczonego mięsa, niepasteryzowanych przetworów mlecznych. Pojawia się wówczas możliwość zarażenia groźnymi chorobami, np. salmonellą czy toksoplazmozą.
Dieta w cukrzycy ciążowej zakłada dostarczenie odpowiednich ilości niezbędnych składników odżywczych koniecznych dla prawidłowego rozwoju płodu i zachowania zdrowia kobiety ciężarnej. Dodatkowo musi dbać o utrzymanie niskiego poziomu glukozy we krwi. Zastosowanie w diecie mają głównie produkty o niskim indeksie glikemicznym oraz regularne, dobrze zbilansowane posiłki. Cukrzyca ciążowa w większości przypadków ustępuje po urodzeniu dziecka, należy jednak pamiętać o regularnej kontroli poziomu cukru w kolejnych latach.