Te przyprawy każdy ma w kuchni. Chronią przed Alzheimerem
Choroba Alzheimera przez lata uchodziła za nieuchronny skutek starzenia. Dziś wiadomo, że wiele zależy od stylu życia – również od tego, co ląduje na talerzu. Dieta bogata w naturalne przeciwutleniacze, związki przeciwzapalne i substancje wspomagające pracę mózgu może realnie wpłynąć na jego długowieczność. W centrum zainteresowania badaczy i dietetyków znalazły się popularne przyprawy. Niektóre z nich, obecne niemal w każdej kuchni, mogą znacząco spowolnić procesy neurodegeneracyjne.
- Czym jest choroba Alzheimera i jak powstaje?
- Kurkumina – gdzie ją znaleźć?
- Imbir – dobry nie tylko na rozgrzanie
- Cynamon – ochrania neurony
- Rozmaryn – aromatyczna przyprawa, którą pokochasz
- Szałwia – zioło pamięci już od starożytności
- Czarnuszka – nie każdy za nią przepada
Czym jest choroba Alzheimera i jak powstaje?
Choroba Alzheimera to postępujące schorzenie neurodegeneracyjne, które prowadzi do zaniku komórek nerwowych w mózgu. Jej głównym objawem jest pogarszająca się pamięć, trudności z koncentracją, utrata zdolności logicznego myślenia oraz zmiany osobowości. Choć przyczyny nie są do końca znane, wiadomo, że duże znaczenie mają czynniki genetyczne, ale również styl życia, dieta i środowisko.
W mózgach osób z chorobą Alzheimera dochodzi do odkładania się złogów białek – beta-amyloidu oraz tau – które zakłócają komunikację między neuronami i prowadzą do ich śmierci. Towarzyszy temu stan zapalny oraz stres oksydacyjny. Dieta bogata w antyoksydanty i substancje przeciwzapalne może spowalniać te procesy.
Kurkumina – gdzie ją znaleźć?
Kurkuma, znana z kuchni indyjskiej, zawiera silnie działający związek – kurkuminę. To naturalny przeciwutleniacz i substancja o działaniu przeciwzapalnym. Kurkumina ma zdolność przekraczania bariery krew–mózg, co oznacza, że może oddziaływać bezpośrednio na komórki nerwowe. Jej obecność wpływa na zmniejszenie ilości złogów beta-amyloidu, hamuje stany zapalne i wspiera regenerację neuronów.
W kuchni kurkumę można dodawać nie tylko do dań orientalnych. Sprawdza się w zupach, duszonych warzywach, a także napojach – np. w „złotym mleku”, które łączy kurkumę z mlekiem i imbirem. Jej charakterystyczny kolor i lekko gorzkawy smak wprowadzają do potraw orientalną głębię.
Imbir – dobry nie tylko na rozgrzanie
Imbir to przyprawa, która działa neuroprotekcyjnie, czyli chroni komórki nerwowe przed uszkodzeniami. Zawarte w nim związki, takie jak gingerole i shogaole, wspierają układ krążenia, poprawiają dopływ krwi do mózgu oraz redukują stres oksydacyjny. Regularne spożywanie imbiru wpływa na lepszą koncentrację i funkcje poznawcze.
Imbir świetnie sprawdza się jako dodatek do herbaty, deserów, a także dań kuchni azjatyckiej. Jego ostry, lekko cytrusowy smak nadaje potrawom charakteru, a organizmowi – dodatkową ochronę.
Cynamon – ochrania neurony
Cynamon kojarzy się z wypiekami (na przykład cynamonkami albo szarlotką) i świętami, ale jego działanie wykracza daleko poza walory smakowe. Zawiera związki, które mogą hamować rozwój chorób neurodegeneracyjnych, w tym Alzheimera. Składniki cynamonu wpływają na poprawę insulinowrażliwości, co ma znaczenie, ponieważ nieprawidłowości w gospodarce glukozowej mózgu są powiązane z rozwojem choroby.
Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, cynamon wspiera utrzymanie zdrowia mózgu na dłużej. Można go dodawać do owsianek, kawy, koktajli, a nawet wytrawnych dań z mięsem.
Rozmaryn – aromatyczna przyprawa, którą pokochasz
Rozmaryn to zioło, którego olejki eteryczne wspomagają pamięć i koncentrację. Jeden ze składników – karnozol – wykazuje działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Obecność rozmarynu w diecie może wpływać na zmniejszenie stresu oksydacyjnego w mózgu oraz poprawę krążenia.
W kuchni rozmaryn świetnie komponuje się z pieczonymi ziemniakami, mięsem, oliwą i warzywami. Dodany do potraw zyskuje na sile aromatu, a jednocześnie stanowi codzienną dawkę ochronnych substancji.
Szałwia – zioło pamięci już od starożytności
Szałwia od wieków uchodzi za zioło wspomagające funkcje poznawcze. Jej liście zawierają związki, które poprawiają pracę neuroprzekaźników, zwłaszcza acetylocholiny – jednego z kluczowych dla procesów pamięci. Spowalnia jej rozkład w mózgu, co pozytywnie wpływa na zdolność przyswajania informacji.
Szałwia ma gorzkawy, lekko kamforowy smak. Najlepiej sprawdza się w daniach z mięsem, makaronami, a także jako herbata. Regularne sięganie po napar z szałwii to sposób na naturalne wspieranie pracy mózgu.
Czarnuszka – nie każdy za nią przepada
Czarnuszka, znana również jako czarny kminek, to przyprawa o intensywnym, lekko gorzkim smaku i silnych właściwościach zdrowotnych. Jej nasiona zawierają tymokinon – związek o potwierdzonym działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym, który może wspierać ochronę neuronów przed uszkodzeniem oraz zmniejszać stres oksydacyjny w mózgu. Tymokinon wykazuje także właściwości neuroprotekcyjne, wpływając na spowolnienie procesów neurodegeneracyjnych i wspomagając regenerację komórek nerwowych.
Regularne spożywanie czarnuszki może również poprawiać jakość snu, działać uspokajająco i łagodzić stany lękowe, co jest istotne w kontekście profilaktyki chorób neurodegeneracyjnych. Stres i bezsenność to czynniki, które sprzyjają osłabieniu funkcji poznawczych. Czarnuszkę można stosować na wiele sposobów – jako dodatek do pieczywa, sałatek, warzyw, a także jako składnik past, serów i naparów. Jej wyrazisty smak doskonale komponuje się z kuchnią bliskowschodnią, ale świetnie uzupełnia również dania wegetariańskie i wypieki. Niewielka ilość tych nasion może stanowić codzienną, naturalną dawkę ochrony dla mózgu.
Źródła:
- Zespół naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, „Kurkumina w leczeniu choroby Alzheimera”, Naturbio.pl,6 czerwca 2016
- „Zingiber officinale ameliorates Alzheimer's disease and Cognitive dysfunctions”, PubMed, 2020
- „Cynamon poprawia pracę mózgu”, TVP Nauka, 2022