Ulubione warzywo Polaków może szkodzić?! Dietetycy biją na alarm
Pomidory od lat zajmują zaszczytne miejsce na naszych stołach. Są podstawą wielu potraw – od klasycznych sałatek, przez sosy i zupy, aż po ketchup i soki. Wydają się wręcz idealnym składnikiem zdrowej diety: niskokaloryczne, pełne witamin i antyoksydantów. Ale jak to zwykle bywa w dietetyce – diabeł tkwi w szczegółach. Czy pomidory są naprawdę takie zdrowe, jak się o nich mówi? A może mogą też szkodzić? Przekonaj się sam.
- Czerwone złoto pełne likopenu
- Czy pomidory mogą szkodzić?
- Warto czy nie warto?
- Jak wykorzystać pomidory w kuchni?
Czerwone złoto pełne likopenu
Jednym z najcenniejszych składników pomidorów jest likopen – czerwony barwnik z grupy karotenoidów, który działa jak silny przeciwutleniacz. Oznacza to, że pomaga neutralizować wolne rodniki, czyli reaktywne cząsteczki, które mogą uszkadzać komórki i sprzyjać rozwojowi chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca, cukrzyca czy nowotwory.
Co ciekawe, likopen z przetworzonych pomidorów (np. z koncentratu, sosu, ketchupu) wchłania się lepiej niż z surowych. Podgrzanie pomidorów i obecność tłuszczu (np. oliwy) zwiększa jego biodostępność, czyli zdolność do przyswajania przez organizm. Badania sugerują, że osoby spożywające dużo likopenu mogą mieć mniejsze ryzyko raka prostaty, chorób serca czy zwyrodnienia plamki żółtej.
Pomidory to prawdziwa skarbnica cennych związków. Zawierają m.in.:
- witaminę C, wspierającą odporność i chroniącą komórki przed stresem oksydacyjnym;
- witaminę K, potrzebną dla zdrowia kości i prawidłowego krzepnięcia krwi;
- kwas foliowy (wit. B9), istotny zwłaszcza dla kobiet w ciąży i osób z niedokrwistością;
- potas, który pomaga regulować ciśnienie krwi;
- błonnik, wspierający pracę jelit i uczucie sytości.
A wszystko to w zaledwie 18 kcal na 100 g!
Czy pomidory mogą szkodzić?
Choć pomidory mają mnóstwo zalet, nie są pozbawione wad. Dla większości osób ich spożycie nie stanowi problemu, ale w niektórych przypadkach warto zachować ostrożność.
- Alergie i nietolerancje
Pomidory należą do rodziny psiankowatych, podobnie jak papryka, bakłażan czy ziemniaki. U niektórych osób mogą wywoływać reakcje alergiczne lub objawy nietolerancji – zwłaszcza w postaci swędzenia jamy ustnej, pokrzywki, bólów brzucha czy biegunek.
Szczególną uwagę powinny zwrócić na nie osoby z zespołem alergii jamy ustnej (OAS), które są uczulone np. na pyłki brzozy – mogą reagować krzyżowo właśnie na pomidory.
- Refluks i nadkwaśność
Pomidory, zwłaszcza w formie przecierów i koncentratów, mogą nasilać objawy refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD). Są kwaśne, co może powodować zgagę i podrażnienie przełyku. Osoby z nadkwaśnością żołądka często zauważają, że po zjedzeniu pomidorów czują się gorzej.
- Zawartość solaniny
Choć w dojrzałych czerwonych pomidorach ilość solaniny (naturalnego toksycznego związku) jest znikoma, w zielonych – niedojrzałych – może być jej więcej. Spożycie dużej ilości zielonych pomidorów (np. w postaci marynat) teoretycznie mogłoby prowadzić do nudności czy bólu głowy. Jednak w praktyce – przy umiarkowanym spożyciu – nie stanowi to zagrożenia.
- Zaburzenia pracy nerek?
Pomidory są źródłem potasu – co zwykle jest zaletą, ale u osób z zaawansowaną niewydolnością nerek może stanowić problem. Nadmiar potasu w takim przypadku może prowadzić do groźnych zaburzeń rytmu serca. Dlatego osoby z przewlekłą chorobą nerek powinny skonsultować spożycie pomidorów z dietetykiem lub nefrologiem.
Warto czy nie warto?
Zdecydowanie warto! Dla większości osób pomidory są zdrowym, niskokalorycznym i smacznym składnikiem diety, który może wspierać serce, wzrok i układ odpornościowy. Najlepiej jeść je w różnych formach – surowe w sałatkach, pieczone, gotowane lub w formie przecieru z odrobiną oliwy.
Trzeba jednak pamiętać, że nie każdy toleruje pomidory równie dobrze. Osoby z refluksem, alergią lub chorobami nerek powinny dostosować ich ilość do swoich potrzeb – najlepiej w porozumieniu z lekarzem lub dietetykiem.
Z pomidorów można zrobić mnóstwo pysznych i zdrowych dań – zarówno na zimno, jak i na ciepło. To jedno z najbardziej uniwersalnych warzyw w kuchni (choć biologicznie to owoc!).
Jak wykorzystać pomidory w kuchni?
Na zimno
- Sałatki:
- Caprese – z mozzarellą, bazylią i oliwą z oliwek
- z czerwoną cebulą, ogórkiem i fetą (grecka)
- z pomidorem malinowym, nektarynką i miętą
- Kanapki i tosty:
- z pomidorem, awokado i jajkiem
- z hummusem i grillowanymi pomidorami
- z serkiem kozim i suszonymi pomidorami
- Salsy i dipy:
- salsa fresca – pomidory, cebula, limonka, kolendra
- guacamole z pomidorami
- pasta pomidorowo-paprykowa
- Chłodniki:
- klasyczne gazpacho (hiszpański chłodnik z surowych warzyw)
- chłodnik z pieczonych pomidorów z bazylią
Na ciepło
- Zupy i sosy:
- zupa krem z pieczonych pomidorów
- klasyczna pomidorówka z ryżem lub makaronem
- sos pomidorowy do spaghetti, lasagne, klopsików
- Dania główne:
- shakshuka – jajka duszone w sosie pomidorowym z papryką i cebulą
- leczo z pomidorami, cukinią i kiełbasą lub tofu
- curry pomidorowe z ciecierzycą
- makaron z pomidorami i tuńczykiem lub mozzarellą
- faszerowane pomidory (np. ryżem, warzywami, mięsem)
- Zapiekanki i dania pieczone:
- zapiekanka z bakłażanem i pomidorami (parmigiana di melanzane)
- tarta z pomidorami i serem feta
- pieczone pomidory z ziołami jako dodatek do obiadu
Przetwory i dodatki
- Koncentrat, przecier, passata – jako baza do sosów i zup
- Pomidory suszone – w oliwie, z czosnkiem i ziołami
- Ketchup domowy – mniej cukru i konserwantów niż sklepowy
- Sok pomidorowy – świetny na przekąskę lub jako baza do koktajli
- Dżem z pomidorów – z nutą imbiru i chili, pasuje do serów
Z pomidorów można też zrobić wegański „tuńczyk” – wystarczy pokroić suszone pomidory i marynować je w sosie sojowym, płatkach nori i przyprawach. Idealne do wrapów i sałatek.
Pomidory to nie tylko kolorowy dodatek na talerzu, ale też ważny element zdrowej diety. Jak we wszystkim – klucz tkwi w umiarze i obserwacji własnego organizmu. A jeśli nie masz przeciwwskazań, to śmiało sięgaj po to czerwone złoto natury – bo smaku i wartości odżywczych zdecydowanie mu nie brakuje.
Źródło:
- https://kuchnia.wp.pl/polacy-jedza-duze-ilosci-malo-kto-zastanawia-sie-jakie-moga-byc-tego-skutki-7173284308704128a
- https://dietetycy.org.pl/pomidory/