Ten jesienny napój działa lepiej niż suplementy na odporność. Jest idealny na jesień
Jesień i zima to czas, w którym szczególnie chętnie sięgamy po domowe sposoby na wzmocnienie organizmu. Jednym z nich jest sok z czarnego bzu – tradycyjny napój przygotowywany z owoców Sambucus nigra. Ma intensywny smak, głęboką barwę i bogatą historię. W medycynie ludowej ceniono go jako środek na przeziębienia, dziś potwierdzają jego właściwości także badania naukowe.
- Czym jest czarny bez?
- Dlaczego sok z czarnego bzu wspiera zdrowie?
- Uwaga: tylko po obróbce!
- Sok z czarnego bzu – przepis krok po kroku
- Ciekawostki i tradycje
- Na zdrowie, ale z ostrożnością
Czym jest czarny bez?
Czarny bez to krzew lub niewielkie drzewo, które od stuleci towarzyszy człowiekowi. Występuje niemal w całej Europie, a także w Azji i Ameryce Północnej.
Kwitnie późną wiosną – wówczas jego białe baldachy kwiatów są wykorzystywane do naparów czy syropów. Jesienią pojawiają się granatowoczarne owoce, z których powstaje sok, konfitury czy nalewki. Dawniej mawiano, że „przy każdym domu powinien rosnąć bez”, bo chroni zdrowie i odstrasza złe duchy.
Owoce czarnego bzu są prawdziwą skarbnicą związków bioaktywnych. Zawierają:
- antocyjany – barwniki roślinne o silnym działaniu antyoksydacyjnym,
- flawonoidy (rutyna, kwercetyna) – wspomagające naczynia krwionośne,
- witaminę C i A,
- kwasy fenolowe,
- niewielkie ilości witamin z grupy B i minerałów (potas, żelazo).
To właśnie antocyjany nadają owocom głęboki, niemal czarny kolor i sprawiają, że sok z bzu działa jak naturalna „tarcza” przeciwko wolnym rodnikom.
Dlaczego sok z czarnego bzu wspiera zdrowie?
Regularne spożywanie soku z owoców czarnego bzu może przynosić wiele korzyści:
- wzmacnia odporność – badania wykazały, że ekstrakt z owoców skraca czas trwania przeziębienia i łagodzi jego objawy,
- działa przeciwzapalnie – dzięki obecności flawonoidów i antocyjanów,
- obniża gorączkę i działa napotnie – stąd jego popularność w „babcinych” kuracjach,
- może wspierać zdrowie układu krążenia – antocyjany poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych,
- działa antyoksydacyjnie – chroni komórki przed stresem oksydacyjnym, który sprzyja starzeniu i chorobom cywilizacyjnym.
Co ciekawe, niektóre badania sugerują, że ekstrakty z owoców czarnego bzu mogą hamować namnażanie się wirusów grypy – to jednak wymaga dalszych potwierdzeń.
Uwaga: tylko po obróbce!
Choć owoce czarnego bzu mają wiele zalet, nie powinno się jeść ich na surowo. Zawierają sambunigrynę – glikozyd, który w organizmie rozkłada się do cyjanowodoru, substancji toksycznej. Objawy zatrucia mogą obejmować nudności, wymioty czy bóle brzucha. Na szczęście gotowanie (pasteryzacja, obróbka cieplna) rozkłada ten związek i sprawia, że sok staje się całkowicie bezpieczny.
Sok z czarnego bzu można kupić w sklepach ze zdrową żywnością, ale wiele osób wciąż przygotowuje go samodzielnie. Owoce gotuje się, odciska, a następnie poddaje pasteryzacji. Tradycyjnie dodawano do niego miód lub cukier, by złagodzić cierpki smak i wydłużyć trwałość.
Sok pije się zazwyczaj w niewielkich ilościach – 1–2 łyżki dziennie jako profilaktykę lub częściej podczas infekcji. Można go rozcieńczać wodą, dodawać do herbaty albo łączyć z innymi sokami. Świetnie komponuje się z maliną czy żurawiną, tworząc naturalne „mikstury na przeziębienie”.
Sok z czarnego bzu – przepis krok po kroku
Składniki:
- 1 kg dojrzałych owoców czarnego bzu (tylko granatowoczarne, w pełni dojrzałe kulki, bez zielonych),
- ok. 200–300 ml wody,
- 300–500 g cukru (w zależności od tego, jak słodki sok chcesz uzyskać),
- sok z 1 cytryny (opcjonalnie, dla wzmocnienia smaku i trwałości).
Przygotowanie:
- Owoce oddziel od baldachów (najlepiej widelcem), dokładnie umyj i przejrzyj – usuń niedojrzałe i nadpsute kulki.
- Przełóż owoce do dużego garnka, dodaj wodę i gotuj na małym ogniu przez ok. 20–30 minut, aż owoce popękają i puszczą sok.
- Przetrzyj masę przez sito lub gazę, aby oddzielić pestki i skórki od płynu.
- Powstały sok przelej z powrotem do garnka, dodaj cukier i sok z cytryny, gotuj jeszcze kilka minut, aż cukier się rozpuści.
- Gorący sok rozlej do wyparzonych butelek lub słoików, szczelnie zakręć i odwróć do góry dnem.
Ciekawostki i tradycje
- W wierzeniach ludowych czarny bez był rośliną magiczną – uważano, że chroni dom przed złymi mocami, dlatego sadzono go przy obejściach.
- Dawniej sokiem z czarnego bzu barwiono wina i nalewki, aby nadać im głębszy kolor.
- W niektórych regionach Europy młode liście bzu dodawano do paszy dla zwierząt jako środek poprawiający odporność.
Na zdrowie, ale z ostrożnością
Choć sok z czarnego bzu jest bezpieczny po obróbce, osoby z wrażliwym układem pokarmowym powinny zaczynać od małych ilości, by sprawdzić tolerancję.
Nie zaleca się podawania go dzieciom poniżej 1. roku życia (ze względu na możliwość wystąpienia reakcji ze strony układu pokarmowego i dodatek cukru w gotowych produktach).
Sok z czarnego bzu to przykład połączenia tradycji i nowoczesnej fitoterapii. Od wieków stosowany w domowych kuracjach, dziś znajduje potwierdzenie w badaniach naukowych. Wzmacnia odporność, łagodzi objawy przeziębień, dostarcza cennych antyoksydantów i wspiera zdrowie naczyń krwionośnych. Pity regularnie – zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym – może być naturalnym sprzymierzeńcem w walce z infekcjami. To jeden z tych prostych, a zarazem niezwykłych darów natury, który warto włączyć do codziennej diety.
Źródło:
- https://kuchnia.mojegotowanie.pl/artykul/sok-z-czarnego-bzu-robie-hurtowo-dla-calej-rodziny-metoda-na-3-1-dodatek-podkreca-smak-10x
- https://superbutelki.pl/pl/blog/Sok-z-czarnego-bzu-przepis%2C-wlasciwosci-i-zastosowanie/173
- https://recepta.pl/artykuly/czarny-bez-jakie-ma-wlasciwosci-i-czy-moze-byc-trujacy