Jedna zmiana na śniadanie, a energia trzyma cały dzień! Poznaj płatki, które robią furorę
Orkisz kojarzy się wielu osobom z modą na „powrót do natury” i zdrowe odżywianie. To jednak nie tylko chwilowy trend – ta pradawna odmiana pszenicy była uprawiana już kilka tysięcy lat temu i ceniona przez Hipokratesa czy mnichów benedyktyńskich. Dziś orkisz znów zyskuje popularność, także pod postacią płatków, które stanowią szybki i wartościowy dodatek do śniadania czy przekąski. Co sprawia, że płatki orkiszowe są tak cenione i czy faktycznie różnią się od popularnych płatków owsianych lub pszennych?
- Czym są płatki orkiszowe?
- Skład i wartości odżywcze
- Dlaczego warto włączyć je do diety?
- Płatki orkiszowe a masa ciała
- Czy mają jakieś przeciwwskazania?
- Jak je przygotować, żeby były smaczne?
Czym są płatki orkiszowe?
Powstają z oczyszczonych ziaren orkiszu, które są zgniatane i poddawane obróbce termicznej – najczęściej parowaniu. Dzięki temu zachowują większość składników odżywczych, a jednocześnie stają się łatwiejsze do przygotowania i strawienia. Płatki wyglądają podobnie do owsianych, choć są nieco twardsze i mają charakterystyczny, lekko orzechowy smak.
Orkisz sam w sobie jest jedną z najstarszych odmian pszenicy, ale w przeciwieństwie do współczesnych, wysoko modyfikowanych zbóż, zawiera większą ilość białka, witamin i składników mineralnych. To właśnie dlatego często określa się go jako zboże „pełniejsze” czy bardziej naturalne.
Skład i wartości odżywcze
Płatki orkiszowe dostarczają białka, złożonych węglowodanów i błonnika. W 100 g znajduje się mniej więcej:
- około 335–350 kcal
- 10–16 g białka
- 60–70 g węglowodanów
- 6–9 g błonnika
Oprócz tego są źródłem:
- witamin z grupy B, wspierających układ nerwowy i metabolizm,
- żelaza, niezbędnego w produkcji czerwonych krwinek,
- cynku i selenu, ważnych dla odporności i prawidłowej pracy tarczycy,
- magnezu, który pomaga regulować ciśnienie i zmniejszać zmęczenie.
Dzięki temu płatki orkiszowe sycą na długo, dając równomierny dopływ energii, a nie gwałtowne skoki glukozy. To z kolei może być pomocne w diecie osób dbających o masę ciała, kontrolujących cukier lub mających tendencję do podjadania.
Choć często można spotkać opinię, że orkisz „nie zawiera glutenu”, jest to mit. Zawiera – i to w całkiem pokaźnej ilości. Różni się jednak składem białek glutenowych. Część osób, które źle reagują na tradycyjną pszenicę, toleruje orkisz nieco lepiej, jednak nie dotyczy to pacjentów z celiakią, alergią na pszenicę lub nieceliakalną nadwrażliwością na gluten. W takich przypadkach płatki orkiszowe nadal są przeciwwskazane.
Dlaczego warto włączyć je do diety?
Płatki orkiszowe mogą przynieść korzyści osobom, które:
- prowadzą aktywny tryb życia – są dobrym źródłem węglowodanów i białka;
- chcą poprawić pracę jelit – błonnik wspiera perystaltykę i sytość;
- szukają urozmaicenia – smak orkiszu świetnie pasuje do owoców, jogurtu i mleka;
- mają „zjedzone” już popularne płatki owsiane i chcą spróbować czegoś innego.
Z punktu widzenia żywieniowego to produkt bardzo uniwersalny. Można je zjeść na śniadanie, dodać do jogurtu, wymieszać z owocami, ugotować jak ryż i podać jako dodatek do obiadu albo wykorzystać w zdrowych deserach. Płatki sprawdzą się też w kuchni jako składnik domowej granoli, kotletów warzywnych czy placuszków.
Płatki orkiszowe a masa ciała
Ze względu na dużą zawartość błonnika płatki orkiszowe trawią się wolniej niż niektóre produkty z pszenicy. To oznacza:
- mniejszy skok glikemii po posiłku,
- większą sytość,
- mniejszą ochotę na podjadanie.
Jednocześnie należy pamiętać, że – tak jak wszystkie produkty zbożowe – dostarczają energii. Jeśli więc ktoś spożywa je „bez kontroli”, mając wrażenie, że są lekkie i dietetyczne, łatwo może przekroczyć zapotrzebowanie kaloryczne. Warto trzymać porcję pod kontrolą, np. 40–60 g na posiłek, w zależności od indywidualnych potrzeb.
Czy mają jakieś przeciwwskazania?
Najważniejsze to wspomniana obecność glutenu. Osoby z chorobami tarczycy, anemią lub zaburzeniami odporności czasem dodają orkisz do diety licząc na jego prozdrowotne działanie, jednak nie jest to zboże „lepsze od wszystkich” – stanowi jedynie ciekawą, wartościową alternatywę dla pszenicy czy owsa. Jest także bezpieczny dla osób zdrowych, o ile spożywany jest w ramach zróżnicowanej diety.
Nie ma również przeciwwskazań, by płatki orkiszowe spożywały dzieci – będą zdrowszą opcją niż gotowe płatki śniadaniowe z dużą ilością cukru, choć warto pamiętać o wyborze produktu jak najmniej przetworzonego i bez dodatków.
Jak je przygotować, żeby były smaczne?
Płatki orkiszowe można:
- zalać gorącą wodą lub mlekiem i odstawić na kilka minut,
- ugotować przez 2–5 minut, jeśli mają być miękkie,
- wymieszać z jogurtem i owocami,
- dodać do smoothie,
- połączyć z kakao, masłem orzechowym i bakaliami na szybkie fit kulki.
Ich lekko orzechowy smak świetnie łączy się z bananem, malinami, gruszką, cynamonem, miodem lub prażonymi orzechami. W wersji wytrawnej pasują do dań z warzywami, twarożku czy jajek.
Dostarczają błonnika, witamin i składników mineralnych, dobrze sycą i wspierają pracę jelit. Choć zawierają gluten, wiele osób ocenia je jako bardziej lekkostrawne niż zwykła pszenica. Sprawdzą się w diecie osób aktywnych, dbających o zdrowie, szukających prostych, naturalnych produktów – pod warunkiem, że będą spożywane z umiarem i w ramach zbilansowanego jadłospisu. Dzięki temu mogą stać się pyszną i zdrową bazą nie tylko śniadań, ale nawet obiadu czy deseru.