Ten fermentowany napój podbija świat – ochrania twój mózg, ale tylko pod jednym warunkiem
Kombucha, znana od wieków w Azji, dziś przeżywa swój renesans w krajach zachodnich. Ten lekko musujący napój powstaje w procesie fermentacji słodzonej herbaty przy udziale symbiotycznej kultury bakterii i drożdży. Dzięki unikalnemu składowi zyskał opinię naturalnego eliksiru wspierającego organizm. Współczesne badania coraz częściej analizują jego potencjalne właściwości prozdrowotne, a popularność kombuchy w sklepach i kawiarniach pokazuje, że stała się ona jednym z symboli nowoczesnego stylu życia.
- Czym jest kombucha?
- Jak powstaje kombucha?
- Czy kombucha jest zdrowa?
- Jak kombucha wpływa na zdrowie?
- Bezpieczeństwo i przeciwwskazania
- Kombucha w nowoczesnym stylu życia
Czym jest kombucha?
Kombucha to fermentowany napój otrzymywany z posłodzonej herbaty – zazwyczaj czarnej lub zielonej – poddanej działaniu tzw. SCOBY, czyli symbiotycznej kolonii bakterii i drożdży. SCOBY ma postać galaretowatego krążka, który przekształca cukier w kwasy organiczne, niewielkie ilości alkoholu, gaz i inne związki bioaktywne. Napój wyróżnia się lekko kwaskowatym, orzeźwiającym smakiem oraz naturalnym musowaniem wynikającym z fermentacji.
Jak powstaje kombucha?
Przygotowanie kombuchy rozpoczyna się od zaparzenia mocnej herbaty, najczęściej czarnej lub zielonej, która stanowi bazę napoju. Do gorącego naparu dodaje się cukier, pełniący funkcję podstawowego źródła energii dla mikroorganizmów. Ilość cukru jest ściśle określona – zbyt mała może spowolnić fermentację, zbyt duża spowoduje nadmierną słodycz lub zakłóci równowagę procesu. Po ostudzeniu herbaty do temperatury pokojowej wprowadza się SCOBY – symbiotyczną kolonię bakterii i drożdży – wraz z porcją wcześniej sfermentowanej kombuchy. Dodatek tego płynu obniża pH, co ogranicza rozwój niepożądanych mikroorganizmów i sprzyja dominacji właściwej flory fermentacyjnej.
Fermentacja trwa zazwyczaj od 7 do 14 dni, choć w chłodniejszych warunkach może wydłużyć się nawet do trzech tygodni. W tym czasie drożdże rozkładają cukry na etanol i dwutlenek węgla, nadając napojowi naturalne musowanie. Bakterie octowe przekształcają alkohol w kwasy organiczne, w tym kwas octowy, glukonowy i mlekowy, które odpowiadają za charakterystyczny, lekko cierpki smak oraz właściwości konserwujące napoju.
Czy kombucha jest zdrowa?
Wartości odżywcze kombuchy wynikają z połączenia składników herbaty, efektów fermentacji oraz obecności żywych mikroorganizmów. Podstawę stanowią polifenole pochodzące z liści herbaty – związki o silnym działaniu antyoksydacyjnym, które neutralizują wolne rodniki i mogą wspierać ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Proces fermentacji wzbogaca napój o kwasy organiczne – m.in. octowy, glukonowy i mlekowy – które mogą wspomagać trawienie, wspierać metabolizm i wpływać na równowagę kwasowo-zasadową organizmu.
W kombuchy występują także niewielkie ilości witamin z grupy B (B1, B2, B6, B12) oraz minerałów, takich jak magnez, potas czy mangan, uwalnianych częściowo z liści herbaty w trakcie parzenia. Dodatkowym atutem jest obecność probiotycznych bakterii i drożdży, które w niepasteryzowanych wersjach mogą zasiedlać przewód pokarmowy, wspierając mikrobiotę jelitową. Zawartość cukru w gotowym napoju zależy od długości fermentacji – im proces trwa dłużej, tym mniej cukru pozostaje, a smak staje się wytrawniejszy. Jednocześnie zwiększa się ilość kwasów, co intensyfikuje aromat i nadaje kombuchy wyrazisty charakter.
Jak kombucha wpływa na zdrowie?
Wpływ kombuchy na zdrowie jest przedmiotem rosnącej liczby badań, choć wiele wniosków opiera się jeszcze na obserwacjach i analizach wstępnych. Zawarte w napoju polifenole wykazują właściwości antyoksydacyjne, które mogą wspierać ochronę komórek przed działaniem wolnych rodników. Kwasy organiczne obecne w kombuchy – w tym kwas octowy, glukonowy i mlekowy – mogą sprzyjać procesom detoksykacyjnym organizmu, wspierać trawienie i pomagać w utrzymaniu odpowiedniego pH w przewodzie pokarmowym.
Obecność żywych kultur bakterii i drożdży w niepasteryzowanej wersji napoju może pozytywnie wpływać na mikrobiotę jelitową, a tym samym na układ odpornościowy i metabolizm. Niektóre badania sugerują, że regularne spożywanie kombuchy może wspierać stabilizację poziomu cukru we krwi, a także korzystnie oddziaływać na profil lipidowy, jednak te obserwacje wymagają dalszej weryfikacji. Warto pamiętać, że napój zawiera niewielkie ilości alkoholu powstałe w procesie fermentacji, a także kwasy, które w nadmiarze mogą być drażniące dla błony śluzowej żołądka. Z tego względu osoby z chorobami przewodu pokarmowego, kobiety w ciąży oraz osoby z obniżoną odpornością powinny zachować ostrożność przy włączaniu kombuchy do diety.
Bezpieczeństwo i przeciwwskazania
Choć kombucha jest naturalnym produktem, nie każdy może ją spożywać w dowolnych ilościach. Osoby z obniżoną odpornością, kobiety w ciąży, dzieci oraz osoby z problemami wątroby powinny zachować ostrożność. Należy także zwracać uwagę na sposób przygotowania – fermentacja w warunkach domowych, bez zachowania higieny, może sprzyjać rozwojowi niepożądanych mikroorganizmów. Kupując kombuchę w sklepie, warto wybierać produkty pasteryzowane lub od sprawdzonych producentów, jeśli celem jest minimalizacja ryzyka.
Kombucha w nowoczesnym stylu życia
Rosnące zainteresowanie zdrowym odżywianiem sprawiło, że kombucha zyskała status modnego napoju funkcjonalnego. Obecnie można ją znaleźć w wielu wariantach smakowych – od klasycznych herbacianych po mieszanki z dodatkiem owoców, ziół czy przypraw. Dzięki swojej różnorodności i orzeźwiającemu charakterowi stała się alternatywą dla słodzonych napojów gazowanych. Jej obecność w kawiarniach i sklepach z produktami ekologicznymi świadczy o tym, że fermentowane napoje wracają do łask w nowoczesnej, atrakcyjnej formie.
Źródła:
- Jayabalan, R., Malbasa, R. V., Loncar, E. S., Vitas, J. S., & Sathishkumar, M., 2014, A review on kombucha tea—Microbiology, composition, fermentation, beneficial effects, toxicity, and tea fungus. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety.
- Villarreal-Soto, S. A., Beaufort, S., Bouajila, J., Souchard, J. P., & Taillandier, P., 2018, Understanding Kombucha Tea Fermentation: A Review. Journal of Food Science.