Muszę przejść na dietę bezglutenową - jak się odżywiać?
Z glutenu trzeba zrezygnować w momencie, gdy stwierdzone zostały niektóre choroby, albo jeśli są ku temu jakieś przesłanki. Na diecie bezglutenowej należy się pilnować, ponieważ nawet niewielkie ilości tego białka mogą mocno szkodzić. Jeżeli musisz całkowicie odstawić gluten z diety, zapoznaj się z tym artykułem. Dowiesz się z niego, czym jest gluten, gdzie go znaleźć i czego absolutnie nie można spożywać.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym jest gluten i gdzie się znajduje?
Gluten jest to białko, które występuje w zbożach. Odpowiada on za specyficzną konsystencję pieczywa. Gluten złożony jest z dwóch rodzajów białek: gluteniny (jest elastyczna) oraz gliadyny (jest lepka). Zawierają się w bielmie (w ziarnie) w podobnych wartościach. Po związaniu glutenu z wodą powstają lepkie i sprężyste błony odpowiedzialne za gąbczastą strukturę ciasta po upieczeniu. Dzięki glutenowi pieczywo jest pulchne, a także dłużej jest świeże.
Gluten znajduje się w takich zbożach, jak: pszenica, żyto, jęczmień, pszenżyto. Jeśli chodzi o owies, bardzo często jest on zanieczyszczony zbożami glutenowymi, więc należy uważać przy wybieraniu tego zboża.
Kiedy konieczne jest przejście na dietę bezglutenową?
Dieta bezglutenowa znajduje zastosowanie w niektórych przypadkach, jednak nie jest to dieta dla każdego. Przede wszystkim włączenie bezglutenowego sposobu żywienia zaleca się pacjentom, u których rozpoznano:
- alergię na gluten - białko to należy do tzw. wielkiej ósemki alergenów, czyli alergenów najbardziej popularnych wśród dzieci i dorosłych. Alergia cechuje się tym, że nie musi trwać cały czas. Może ona nawet całkowicie przeminąć.
- celiakię - choroba autoimmunologiczna ogólnorozwojowa. Zachorowanie na nią wymaga stosowania jadłospisu bezglutenowego do końca życia. Występuje tu upośledzone wchłanianie składników odżywczych poprzez toksyczne działanie glutenu na błonę jelita cienkiego. Wskutek tego dochodzi do zaniku kosmków jelitowych. Dochodzi do hamowania wchłaniania witamin, składników mineralnych i tak dalej. To skutkuje powstawaniem dalszych zmian chorobowych.
- nadwrażliwość na gluten - organizm nieprawidłowo reaguje na gluten, powodując różne objawy pochodzące z układu pokarmowego.
- chorobę Dűhringa - inaczej nazywana opryszczkowym zapaleniem skóry lub zespołem jelitowo-skórnym. Objawia się występowaniem świądu skóry oraz wykwitów. To także jest choroba, w której występuje nietolerancja na gluten.
Jak objawia się alergia i nadwrażliwość na gluten?
Są dwa rodzaje alergii na gluten. Pierwsza następuje od razu o spożyciu glutenowego produktu - to alergia natychmiastowa. Jest również reakcja alergiczna późna - występować może po 2 godzinach albo nawet w ciągu 1-2 dni po zjedzeniu produktu z glutenem.
W przypadku reakcji natychmiastowej najczęstsze objawy to:
- wymioty
- biegunka
- skurcz oskrzeli
- wodnisty katar
- pokrzywka
- wstrząs anafilaktyczny.
Późna reakcja natomiast przeważnie pojawia się w formie atopowego zapalenia skóry oraz biegunki.
Jeżeli chodzi o objawy nadwrażliwości na gluten, są to:
- ból brzucha
- ból głowy
- biegunka
- wzdęcia
- zaparcia
- drętwienie i bolesność kończyn
- zapalenie języka
- przelewanie w jelitach
- omdlenia
- nudności
- wymioty
- zgaga
- niedokrwistość
- przewlekłe zmęczenie.
Jakie są niedozwolone i dozwolone produkty w diecie bezglutenowej?
Dieta bezglutenowa opiera się na całkowitym odstawieniu wszystkich produktów, które w swoim składzie posiadają gluten. Oznacza to więc, że nie można jeść:
- produktów wytworzonych z pszenicy, żyta i jęczmienia: pieczywo, desery, ciasta, makarony, produkty gotowe i inne!
- produktów wytworzonych z owsa bez certyfikatu bezglutenowego
- kasze: manna, bulgur, kuskus, pęczak, perłowa, wiejska, owsiana.
Bardzo ważne jest to, by czytać skład kupowanych produktów. Często się zdarza, że gluten dodawany jest do różnych produktów. Nawet do takich, w których nikt by się tego nie spodziewał.
To nie jest tak, że żadnych zbóż nie można jeść, będąc na diecie bezglutenowej. Oto lista produktów dozwolonych:
- kasza: jaglana, kukurydziana, gryczana
- ryż, amarantus, teef, komosa ryżowa
- wszystkie produkty, w których nie ma niedozwolonych produktów (cukier, nabiał, mięso, warzywa, owoce i tak dalej)
- każdy produkt, który posiada certyfikat bezglutenowy
Tak więc lista dozwolonych rzeczy jest naprawdę długa, ale trzeba pamiętać o tym, że producenci dodają różne glutenowe składniki na przykład do wyrobów mięsnych (kasza manna, bułka tarta). Należy na to zwrócić szczególną uwagę.
Czy są jakieś alternatywy mąk dla osób na diecie bezglutenowej?
W sklepach, zwłaszcza tych większych, dostępne są specjalne działy z żywnością bezglutenową. Produktów typowo bezglutenowych jest bardzo dużo. Można zakupić specjalne mieszanki mąk, dzięki którym zrobisz własne pieczywo, desery, ciasta i wszystko, czego potrzebujesz.
Producenci wytwarzają różne produkty spożywcze, które są oznaczone specjalnym znaczkiem przekreślonego kłosa. Znaczek ten mówi o tym, że dany produkt spożywczy jest całkowicie bezglutenowy.
Nie trzeba się martwić, że będąc na diecie bezglutenowej, będzie bardzo ograniczona możliwość jedzenia ulubionych produktów. Będzie trzeba nanieść pewne zmiany w jadłospisie, ale wariantów na posiłki jest bardzo dużo.
Źródła:
- Bara Aljada, Ahmed Zohni, Wael El-Matary, The Gluten-Free Diet for Celiac Disease and Beyond, Nutrients, 2021 Nov 9;13(11):3993