W tych produktach spożywczych jest wydzielina z robaków. Spożywa ją każdy z nas
Nieświadomie jesz produkty zawierające składniki pochodzące z owadów! Koszenila i szelak to dodatki, które od lat trafiają do Twojej żywności — od słodyczy po napoje i kosmetyki. Choć brzmi to zaskakująco, te naturalne substancje mają swoje miejsce w przemyśle spożywczym i są legalne oraz kontrolowane. Dowiedz się, czym dokładnie są te składniki i dlaczego warto zwracać uwagę na etykiety.
- Owady w diecie na świecie — coraz popularniejszy ekologiczny trend
- Dodatki do żywności i ich owadzie źródła
- Koszenila i szelak – owadzie dodatki w codziennych produktach
- Szelak – naturalna żywica z owadów używana w żywności i kosmetykach
Owady w diecie na świecie — coraz popularniejszy ekologiczny trend
Owady są częścią diety w ponad 130 krajach na całym świecie. W Azji można je znaleźć na targach w Chinach, Tajlandii, Indonezji czy na Filipinach. W Afryce są popularne m.in. w Nigerii, Kamerunie i RPA, podobnie jak w krajach Ameryki Łacińskiej – Meksyku, Brazylii, Kolumbii czy Peru. Choć miejsca te brzmią jak egzotyczne kierunki podróży, coraz częściej owady trafiają także do kuchni w Holandii, Belgii czy Francji. To efekt poszukiwania ekologicznych źródeł białka w diecie, które w wielu kulturach są wykorzystywane od setek lat.
Na świecie istnieje ponad 2000 gatunków jadalnych owadów. Do najpopularniejszych należą:
- Chrząszcze, takie jak larwy mączniaka, chrząszcze palmowe i larwy drewnojadowe
- Koniki polne, szarańcze oraz świerszcze
- Mrówki
- Termity
- Gąsienice, np. mopan i jedwabniki
- Pluskwiaki, takie jak cykady czy duże wodne robaki
- Pszczoły – larwy pszczół oraz osy
W Europie coraz więcej z tych owadów można legalnie kupić jako żywność, na przykład mączniaki czy świerszcze. Robaki uważane są za przyszłość żywienia – są bogate w białko, a ich hodowla jest bardzo przyjazna środowisku. Mączniaki znajdziemy już w batonach i makaronach, świerszcze w chipsach oraz mące do pieczenia, a suszone szarańcze dostępne są jako przekąska. W Polsce produkty zawierające owady pojawiają się coraz częściej, choć spożywamy je często zupełnie nieświadomie!
Dodatki do żywności i ich owadzie źródła
Od wielu lat owady są doskonałym dodatkiem do żywności. Spożywamy je razem z różnymi produktami, często nie zdając sobie z tego sprawy, choć informacja ta jest zwykle zawarta na etykietach. Zanim przejdziemy do omawiania owadzich dodatków, warto przypomnieć kilka ważnych faktów dotyczących oznaczeń na opakowaniach żywności.
Szczególną rolę odgrywa oczywiście skład produktu. To kluczowa informacja, która precyzyjnie określa zawartość danego wyrobu. W przypadku żywności skład pozwala konsumentowi zrozumieć, co dokładnie znajduje się w produkcie, jak wpływa na zdrowie, czy jest bezpieczny oraz czy spełnia określone wymagania dietetyczne (np. bezglutenowy, wegański, niskokaloryczny).
W składzie produktu składniki są wymienione w kolejności od największej do najmniejszej ilości, czyli według ich udziału w produkcie. Jednym z ważnych elementów są szeroko rozumiane dodatki do żywności.
Dodatki do żywności to substancje dodawane do produktów spożywczych w celu poprawy smaku, koloru, konsystencji, trwałości lub właściwości technologicznych podczas produkcji, pakowania oraz przechowywania. Zazwyczaj nie mają wartości odżywczych, ale pełnią różnorodne funkcje, które pomagają zachować jakość i atrakcyjność produktów. Ich stosowanie jest ściśle regulowane przepisami prawa, aby zapewnić bezpieczeństwo konsumentów.
Koszenila i szelak – owadzie dodatki w codziennych produktach
Okazuje się, że w wielu powszechnie dostępnych produktach, zwłaszcza w słodyczach, znajdują się aż dwa takie dodatki. Występują pod nazwami koszenila oraz szelak. Jeden z nich powstaje bezpośrednio z owadów, drugi natomiast z wydzielin produkowanych przez robaki.
Skupmy się najpierw na koszenili – barwniku oznaczonym numerem E120. Pozyskuje się ją z owadów zwanych koszenilowcami, które żyją na kaktusach w ciepłych rejonach, takich jak Meksyk i Ameryka Środkowa. Jest to jeden z najstarszych znanych barwników na świecie.
Proces produkcji polega na zbiorze martwych koszenilowców, które następnie są suszone i moczone, by uzyskać karminowy barwnik. Dzięki obecności kwasu karminowego w ciele owadów, który rozpuszcza się w wodzie i alkoholu, barwnik można stosować w wielu produktach. Koszenilę znajdziemy w napojach, cukierkach, ciastach, lodach, dżemach, a także do barwienia przetworzonego mięsa. W przemyśle alkoholowym dodaje się ją do win, likierów i niektórych napojów gazowanych. W kosmetyce służy do produkcji szminek, pomadek, różów do policzków oraz cieni do powiek.
Numer E120 wskazuje, że stosowanie koszenili w żywności jest ściśle regulowane i kontrolowane prawnie. Organizacje takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) uznają ją za bezpieczną. Należy jednak pamiętać, że u osób wrażliwych może wywoływać reakcje alergiczne, takie jak świąd czy wysypki, i że nie jest produktem wegańskim.
Szelak – naturalna żywica z owadów używana w żywności i kosmetykach
Szelak to naturalna żywica, produkowana przez owady zwane czerwcem lakowym. Spotkać je można głównie w Azji Południowej, szczególnie w Tajlandii i Indiach. Te niewielkie owady żyją na drzewach, gdzie po spożyciu soku roślinnego wytwarzają ochronną warstwę żywicznej substancji. Zbierana z drzew, a następnie oczyszczana, suszona i rafinowana, przekształca się w bursztynową żywicę, którą można zmielić lub rozpuścić w alkoholu. Tak przygotowany szelak służy jako glazura, powłoka lub lakier.
W formie lakieru szelak jest wykorzystywany do konserwacji drewna, nadając meblom piękny połysk. W przemyśle farmaceutycznym stosowany jest jako powłoka tabletek, a w kosmetyce pojawia się w lakierach do paznokci i tuszach do rzęs.
W żywności szelak świetnie sprawdza się jako glazura w cukierkach (np. M&M’s, Skittles). To właśnie on odpowiada za błyszczący wygląd cukierków i zapobiega ich sklejaniu się w opakowaniu. Używany jest również jako powłoka nabłyszczająca warzywa i owoce, chroniąc je przed wysychaniem. Twoje ulubione czekoladowe słodycze zawdzięczają mu piękny połysk.
Aby upewnić się o obecności szelaku, sprawdź skład produktu pod kątem kodu E904. Warto zaznaczyć, że szelak nie jest produktem wegańskim. Choć może to zaskakiwać, stosowany jest w Chinach i Indiach od ponad 3000 lat, będąc przez długi czas jedynym środkiem do lakierowania.
Szelak uznawany jest za bezpieczny, a jego stosowanie jest ściśle regulowane. W wielu przypadkach jest mniej szkodliwy niż syntetyczne dodatki. Należy jednak uważać na ewentualne reakcje alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na produkty pochodzenia zwierzęcego. Przekroczenie dopuszczalnej dawki jest trudne, ale warto zawsze czytać skład wybranych produktów.
Źródło:
- https://kobieta.wp.pl/zawieraja-maczke-z-robakow-sprawdz-ten-kod-7130766663113664a
- https://www.ekologia.pl/bez-kategorii/szelak-co-to-jest-i-co-sie-z-niego-wytwarza/
- https://www.doz.pl/czytelnia/a15338-Barwnik_koszenila_E120__czym_jest_Wlasciwosci_zastosowanie_szkodliwosc_kwasu_karminowego